Roman Abraham Wohlfeiler (1918-1974)

15 lutego 1918 roku w Krakowie urodził się Roman Abraham Wohlfeiler, były piłkarz Wisły Kraków, grający na pozycji lewoskrzydłowego. „Roman Wohlfeiler urodził się w 1918 roku w rodzinie żydowskich sklepikarzy (jego rodzice prowadzili sklep owocowy przy ulicy Starowiślnej w Krakowie). W piłkę zaczął grać w podwórkowych drużynach w dzielnicy Kazimierz, następnie trafił do klubu Hakoah, a stamtąd do Makkabi. Po wybuchu II Wojny Światowej uciekł do Lwowa, gdzie także grywał w piłkę nożną. Po zajęciu Lwowa przez Niemców powrócił do Krakowa. Znalazł zatrudnienie w Fabryce Schindlera – dzięki protekcji Oskara Schindlera przeżył wojnę. W latach 40. XX w. Wohlfeiler został zawodnikiem Wisły, grał w drużynie IB. Władysław Giergiel wspominał, że pozostałym piłkarzom Roman Wohlfeiler opowiadał, że gra w Wiśle była od dziecka jego marzeniem. Poza grą w…

Abraham Ozjasz Thon (1870-1936)

13 lutego 1870 roku we Lwowie urodził się Abraham Ozjasz Thon; rabin, polityk, społecznik, publicysta, mówca, a przede wszystkim syjonista. Thon pochodził z biednej ortodoksyjnej rodziny. Od najmłodszych lat wyróżniał się inteligencją oraz pracowitością. Był uczniem znanego talmudysty – Uriego Wolfa Salata – od którego w wieku 17 lat otrzymał nieoficjalny tytuł rabina. W latach 1888–1891 uczęszczał do II Gimnazjum Państwowego we Lwowie, a następnie podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie, gdzie w 1895 roku uzyskał stopień doktora filozofii. Równocześnie studiował na Hochschule für die Wissenschaft des Judentums. Trudno jest w paru zdaniach zawrzeć wszystko, czym zajmował się podczas swojego niezwykle ciekawego życia, zatem spróbujmy wypunktować tylko najważniejsze działania, w które był zaangażowany: – uczestnik przygotowań do I Światowego Kongresu Syjonistycznego (1897),– kaznodzieja…

Mojżesz Deutscher (1878-1941)

13 lutego 1878 roku w Krakowie urodził się Mojżesz Deutscher syn Saula: senator RP 1922-1927. Deutscher był jednym z założycieli Stronnictwa Żydów Niezawisłych, a od 1919 roku członkiem egzekutywy lokalnej w Krakowie i centralnej w Warszawie Organizacji Ortodoksów Agudas Israel. Był wydawcą dziennika „Krakauer Tagblatt” oraz „Der Jud”, redaktorem tygodnika „Das Wochenblatt”. Deutscher był właścicielem drukarni w Krakowie, jak również dyrektorem konsumu „Izrael” oraz warszawskiej spółki wydawniczej „Izrael”. Jeden z najaktywniejszych członków Rady Gminy Wyznaniowej w Krakowie, którego staraniem zorganizowano kursy dla nauczycieli religii żydowskiej. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Krakowie, kilka dni przed śmiercią trafił do krakowskiego getta. Mojżesz Deutscher zmarł 10 marca 1941 roku w Krakowie. Zdjęcie pochodzi z witryny Edukacyjnej Kancelarii Senatu RP.

10 lutego 1946 został zamordowany w Nowym Targu Dawid Grassgrün

10 lutego 1946 roku został zamordowany w Nowym Targu Dawid Grassgrün jeden z pierwszych Żydów, którzy powrócili do tego miasta po zakończeniu wojny. Zaraz po powrocie podjął się trudu odbudowy żydowskiego życia w mieście. Jako przedstawiciel Żydowskiego Stowarzyszenia Religijnego w Nowym Targu podpisywał się na metrykach śmierci. Zabiegał o zwrócenie Żydom synagogi, którą w grudniu 1940 roku zamieniono na kino. Według córki Grassgrüna to właśnie owe starania w sprawie odzyskania nowotarskiej synagogi stały się przyczyną jego śmierci. Późnym wieczorem 10 lutego 1946 roku, posterunek MO w Nowym Targu przyjął zgłoszenie o napadzie rabunkowym i zabójstwie. Anna Grońska, kobieta mieszkająca u Grassgrüna na kwaterze i bezpośredni świadek jego śmierci, w zeznaniu złożonym następnego dnia przytaczała słowa ofiary i oprawców: „o godzinie 9-tej, będąc w mieszkaniu Dawida Grassgrüna, usłyszałam…

Bernard Liban (1848-1916)

9 lutego 1848 roku w Podgórzu (obecnie dzielnica Krakowa) urodził się Bernard Liban syn Judela i Racheli Bramberg. Ukończył Szkołę Realną przy Instytucie Technicznym w Krakowie. Będąc jeszcze uczniem brał udział w Powstaniu Styczniowym, za co spotkały go surowe represje, w efekcie których został czasowo relegowany ze szkoły. W latach 80. XIX wieku prowadził fabrykę „Bernard Liban – Wyrób Gipsu Wszelkiego Rodzaju”, fabrykę Portland Cementu w Bonarce. W 1903 roku założył fabrykę Produktów Chemicznych w Borku Fałęckim, którą przekształcono w 1912 roku w jedną z pierwszych spółek akcyjnych w rejonie Krakowa. Niemal równolegle założył Pierwszą Galicyjską Fabrykę Sody Amoniakalnej w Podgórzu, która w 1909 roku została przejęta przez Austriackie zakłady Solvay. Przez wiele lat pełnił funkcję radnego miasta Podgórza, zasiadał również w Wydziale Powiatowym Wieliczki oraz w…

Mieczysław Goldsztajn (1930-2001)

8 lutego 1930 roku urodził się lekarz neurolog, specjalista w zakresie neurofizjologii Mieczysław Goldsztajn syn Norberta i Janiny Birnbaum. Mieczysław Goldsztajn był wieloletnim pracownikiem naukowym Instytutu Neurologii Collegium Medicum UJ. Kierownikiem Pracowni Elektrofizjologii Klinicznej w tym Instytucie oraz redaktorem periodyku „Annales Academiae Cracoviensis”. Przez wiele lat przewodniczył Oddziałowi Krakowskiego Towarzystwa Neurologów Polskich. Był również redaktorem i współautorem Neurologii klinicznej w zarysie oraz części neurologicznej w Encyklopedii pielęgniarstwa pod redakcją m.in. Józefa Bogusza. Mieczysław Goldsztajn zmarł 19 grudnia 2001 roku i jest pochowany na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie. Zdjęcie pochodzi z zasobu IPN o/Kraków.

Stella Müller-Madej (1930-2013)

5 lutego 1930 roku w Krakowie, urodziła się w zasymilowanej, zamożnej rodzinie żydowskiej Stella Müller-Madej, córka Zygmunta oraz Berty z domu Bleiweis. Jedna z ocalonych Oskara Schindlera, autorka wstrząsających wspomnień, przetłumaczonych na dziewięć języków, „Oczami dziecka” (Kraków, 1991) W marcu 1941 r. trafiła do krakowskiego getta a następnie do obozu płaszowskiego. W 1944 r. wywieziono ją do KL Auschwitz, gdzie jako żydówka była skazana na śmierć. Jednak dzięki wstawiennictwu swojego wujka, znalazła się na tzw. liście Schindlera. Wraz z innymi więźniami z listy została wysłana do fabryki Brunnlitz na Morawach, gdzie doczekała wyzwolenia w 1945 r. Wspomnienia autorki z czasów okupacji są w Stanach Zjednoczonych przyrównywane do „Dziennika Anny Frank”. W 2001 r. ukazała się druga część pamiętników autorki – „Dziewczynka z listy Schindlera. Lata powojenne”. Stella…

Zygmunt Alfus (1901-1957)

3 lutego 1901 roku w Krakowie urodził się Zygmunt Alfus (Szymon Alfus): piłkarz Jutrzenki, Cracovii oraz Makkabi Kraków, sędzia i działacz sportowy a także rzemieślnik oraz urzędnik. Przed wybuchem II wojny światowej był również działaczem Hakoahu Bielsko-Biała, a po jej zakończeniu Śląskiego Związku Piłki Nożnej w Katowicach. W zarządzie Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN) pełnił kolejno funkcję zastępcy sekretarza i kapitana związkowego oraz trenera reprezentacji w pięciu oficjalnych międzypaństwowych meczach. Usunięty ze struktur polskiego sportu ze względów politycznych (w okresie wojny był członkiem Armii Krajowej). W roku 1956 aktywnie działał na rzecz odbudowy Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej. Po 1945 roku piastował też w Katowicach stanowisko przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej, a w 1956 roku aktywnie przyczynił się do reaktywacji Śląskiego Związku Piłki Nożnej. Zygmunt Alfus zmarł 11…