13 lutego 1870 roku we Lwowie urodził się Abraham Ozjasz Thon; rabin, polityk, społecznik, publicysta, mówca, a przede wszystkim syjonista.
Thon pochodził z biednej ortodoksyjnej rodziny. Od najmłodszych lat wyróżniał się inteligencją oraz pracowitością. Był uczniem znanego talmudysty – Uriego Wolfa Salata – od którego w wieku 17 lat otrzymał nieoficjalny tytuł rabina. W latach 1888–1891 uczęszczał do II Gimnazjum Państwowego we Lwowie, a następnie podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie, gdzie w 1895 roku uzyskał stopień doktora filozofii. Równocześnie studiował na Hochschule für die Wissenschaft des Judentums. Trudno jest w paru zdaniach zawrzeć wszystko, czym zajmował się podczas swojego niezwykle ciekawego życia, zatem spróbujmy wypunktować tylko najważniejsze działania, w które był zaangażowany:
– uczestnik przygotowań do I Światowego Kongresu Syjonistycznego (1897),
– kaznodzieja krakowskiej Synagogi Postępowej Tempel (1897–1936),
– współzałożyciel Nowego Dziennika (1918–1936) oraz Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie (1928),
– współtwórca i prezes organizacji oświatowej Tarbut oraz założyciel krakowskiej biblioteki Ezra i tamtejszej loży B’nai B’rith,
– poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (1919–1935) oraz długoletni przewodniczący Koła Żydowskiego w Sejmie,
– przewodniczący Organizacji Syjonistycznej Małopolski Zachodniej i Śląska oraz Żydowskiej Rady Narodowej w Krakowie (1919),
– członek Delegacji Żydowskiej na Konferencję w Wersalu (1919),
– współautor tekstu ugody polsko-żydowskiej (1925).
„Czym jest wolność?” – mówił Thon w pierwszym dniu Pesach 5662 (1902 roku). „Dla nas ona jest czymś rzeczywistym, tak jak nasze «ja», które bezpośrednio odczuwamy. (…) Kiedy więc zadajemy sobie pytanie i zastanawiamy się, na czym właściwie wolność polega, musimy najpierw wsłuchać się w szept naszego uczucia, a wówczas dopowiemy, że wolność prawdziwa polega na usunięciu wszelkich krępujących więzów, które nam ciążą. Jednakże dokładnie tak samo jak istnieje wolność, która wywołuje u człowieka świadomość ulgi, świadomość, że uwolniony został z czegoś, co go przytłaczało i co było dlań brzemieniem, tak samo istnieje wolność, która wywołuje u człowieka pęd do czegoś nowego, wolność, która jest nie tylko czymś negatywnym, ale wyzwala pozytywną wolę i pozytywne dążenie. Ale z drugiej strony zaznaczyć trzeba, że nie wszystkie zjawiska, które uchodzą za krępujące więzy, są nimi w istocie. Czasami bowiem wydawać nam się może, że i twardy grunt jest czymś, co krępuje i pęta nakłada, a jednak gdyby nie ten właśnie twardy grunt, groziłby nam katastrofalny upadek w przepaść”.
Abraham Ozjasz Thon umarł 11 listopada 1936 roku i jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie znajdującym się przy ul. Miodowej.
Polecamy Państwa uwadze materiały filmowe poświęcone Ozjaszowi Thonowi:
Film w reżyserii Sylwestra Szefera pt. Dwie Ojczyzny Ozjasza Thona
Fotografia pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.