12 grudnia 1880 roku w Krakowie urodził się ostatni przedwojenny rabin Gminy Żydowskiej miasta Krakowa, Józef Kornitzer. Swój urząd piastował w latach 1925–1933. Ukończył jesziwę w Pressburgu (obecnie Bratysława), następnie pracował jako rabin w Wielkim Sewluszu w Czechosłowacji. W 1927 roku gościł w Starej Synagodze Prezydenta Polski Ignacego Mościckiego. Jego dziadkiem był Szymon Schreiber – słynny rabin Krakowa w latach 1861–1883; natomiast synem, zamordowany w Auschwitz, pełniący funkcję dajana rabin Samuel Kornitzer.Józef Kornitzer zmarł 28 kwietnia 1933 roku w Krakowie.Jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ulicy Miodowej. Tak wspominała go Gazeta Gminna (Nr 3 z 1 czerwca 1937) parę lat po jego śmierci:  „W tych dniach minęły cztery lata od chwili, gdy miasto nasze wstrząśnięte zostało wieścią o zgonie powszechnie znanego i miłowanego Rabina krakowskiego,…

26 listopada 1918 r. w Przemyślanach urodził się maestro Leopold Kozłowski-Kleinman syn Hermana; pianista, kompozytor, dyrygent; do roku 1968 prowadził Zespół Pieśni i Tańca Krakowskiego i Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Absolwent lwowskiego konserwatorium w klasie fortepianu oraz dyrygentury krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej. Ostatni przedstawiciel przedwojennych klezmerów w Polsce, nazywany był „Ostatnim klezmerem Galicji.” Leopold Kozłowski był wieloletnim wiceprzewodniczącym oraz honorowym przewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie oraz Honorowym Obywatelem Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Leopold Kozłowski był muzykiem całym sercem, aktywny zawodowo do ostatnich dni. Bez reszty oddany społeczności żydowskiej Krakowa, z czasem stał się niemal jej symbolem. Zmarł 12 marca 2019 r. w Krakowie, pochowany jest na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej 55.

22 listopada 1922 roku we Lwowie urodził się Juliusz Handwerker. Całe swoje dorosłe życie związał z Krakowem. Bardzo mocno utożsamiał się z tradycją i kulturą żydowską. Jako członek naszej Gminy, był osobą powszechnie szanowaną i lubianą. W codziennym życiu wzór przedwojennej elegancji i zapomnianej już kindersztuby.Do momentu wybuchu II wojny światowej wychowywał się i mieszkał we Lwowie, gdzie zastała go okupacja. Najpierw sowiecka, potem niemiecka. Jak wielu Żydów w tamtym okresie, tułał się wraz z rodziną w poszukiwaniu bezpiecznego schronienia. Mieszkał między innymi w lwowskim getcie, jednak w wyniku szeregu zbiegów okoliczności pod koniec działań wojennych trafił do Armii Czerwonej, by u kresu swej wojennej tułaczki dotrzeć do Krakowa, gdzie odnalazł swoją siostrę; „Moje pierwsze chwile w Krakowie były wspaniałe. Miałem siostrę, spałem w piżamie w łóżku…

W piątek 22 listopada 1918 roku o godz. 5.30 nad ranem we Lwowie rozpoczął się pogrom lwowskich Żydów. Wtedy to na ul. Bóżniczej znajdującej się w centrum dzielnicy żydowskiej, wojska polskie, za nieformalnym przyzwoleniem komendanta miasta Lwowa i powiatu lwowskiego kpt. Czesława Mączyńskiego, rozpoczynają pogrom, która trwa do godz. 8.00 rano w niedzielę tj. 24 listopada 1918 r. W wyniku tych wydarzeń, jak podaje raport wysłanników Ministerstwa Spraw Zagranicznych, zamordowano co najmniej 150 Żydów, spalono ok. 50 dwu lub trzypiętrowych domów należących do Żydów, doszczętnie zrabowano ok. 500 sklepów żydowskich. W sumie poszkodowanych rodzin żydowskich, przez mordy, rabunki i kradzieże autorzy raportu dr. Leon Chrzanowski oraz red. Józef Wasserzug, szacują na ok. 7000! Bezpośrednim powodem tej fali agresji do Żydów, było błędne przekonanie o sprzyjaniu Ukraińcom przez…

21 listopada 1908 roku w Samborze woj. lwowskie urodził się Tadeusz Pankiewicz; absolwent IV LO w Krakowie oraz farmacji na UJ, właściciel „Apteki pod Orłem” (obecnie oddział Muzeum Krakowa). W latach 1941-1943 za zgodą okupacyjnych władz niemieckich prowadził w krakowskim getcie aptekę, która była azylem, miejscem spotkań, a przede wszystkim punktem, gdzie można była uzyskać pomoc, przechować rzeczy. W roku 1983 został odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za pomoc, jaką udzielał podczas okupacji Żydom w krakowskim getcie. Tadeusz Jakubowicz (Przewodniczący GWŻ w Krakowie) powiedział kiedyś o nim, iż „Była to postać szczególna, o której nie sposób nie wspomnieć omawiając krakowski czas okupacji.” Tadeusz Pankiewicz zaraz po wojnie spisał swoje wojenne wspomnienia w książce „Apteka w getcie krakowskim”, które były następnie wielokrotnie wznawiane.Zmarł w Krakowie 5 listopada…

20 listopada 1927 roku w Krakowie urodziła się Miriam Akavia (dawniej Matylda Weinfeld); pisarka oraz tłumaczka, przewodnicząca Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej w Izraelu. Wychowała się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Oboje rodziców straciła podczas wojny, którą spędziła w krakowskim getcie, obozach KL Plaszow, KL Auschwitz oraz Bergen-Belsen. Gorąca orędowniczka pojednania polsko-żydowskiego, za co otrzymała Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. „Zaraz po wojnie myślałam, że moja noga już nigdy tutaj niepostanie. Dzisiaj już wiem, że nie mogę wykreślić Polski, a zwłaszcza Krakowa, z mojego życia” powiedziała kiedyś podczas spotkania z młodzieżą w Polsce. Zmarła 16 stycznia 2015 roku w Tel Awiwie. Do najbardziej znanych jej prac w Polsce zaliczyć należy: Jesień młodości, Kraków 1989Moja winnica, Warszawa 1990Cena, Wrocław 1992Moje powroty, Kraków 2005 Wspomnienia Miriam Akavii fot. Miriam Akavia. Fot. PAP/S. Łaszewski

16 listopada 1919 r. w Krakowie urodził się Natan Gross syn Jakuba; reżyser, scenarzysta, producent filmowy, krytyk i historyk filmu, poeta, pisarz, edytor i wydawca publikujący w języku polskim i hebrajskim. Ukończył Gimnazjum Hebrajskie w Krakowie. Maturę zdał w 1938 r. i podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz równolegle na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Niestety wojna przerywa jego edukację. Zaraz na początku wojny usiłuje przedostać się do Lwowa, lecz na wieść o zajęciu miasta przez Sowietów, którą otrzymał niemal na jego rogatkach, decyduje się na powrót do Krakowa, gdzie pozostaje do początku 1941 r. Od tego momentu zaczyna się gehenna okupacyjna rodziny Grossów. Przenoszą się w poszukiwaniu schronienia kolejno do podkrakowskich Czyżyn, Grębałowa, Wieliczki a następnie zostają wysiedleni do krakowskiego getta. W grudniu 1942 r. dzięki…

15 listopada 1942 roku Niemcy przeprowadzili kolejne akcje deportacyjne z gett w Tarnowie i Rzeszowie. W Tarnowie po wyjściu robotników do pracy obstawiono dzielnicę żydowską. Wszystkich złapanych odsyłano na dworzec kolejowy, gdzie przygotowywano transport do obozu zagłady w Bełżcu. Zlikwidowano także wiele placówek pracy, a zatrudnionych w nich ludzi deportowano. Wywieziono wówczas ok. 2500-3000 Żydów, a około 30 zamordowano na miejscu. Po tej akcji podzielono getto na części A i B – dla pracujących i niepracujących. W Rzeszowie w wyniku akcji deportacyjnej wywieziono ok. 1500 Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. Po tej akcji w rzeszowskim getcie zostało już tylko ok. 3500 mieszkańców. Również w Rzeszowie Niemcy podzielili getto na „getto A” – dla pracujących – znajdujące się na wschód od ul. Baldachowskiej oraz „getto B” –…

15 listopada 1881 roku w Warszawie urodził się Jan Hilary Lachs syn Bernarda i Reginy. Wychowywał się w rodzinie konserwatywnej, bowiem do dwunastego roku życia posługiwał się wyłącznie językiem żydowskim (jidysz). W 1902 roku uzyskał świadectwo dojrzałości w II Gimnazjum Rządowym w Warszawie, a następnie podjął naukę w Wyższej Szkole Technicznej w Karlsruhe gdzie studiował chemię. W latach 1904–1905 studiował na uniwersytecie w Lipsku, skąd przeniósł się na uniwersytet w Heidelbergu. Stopień doktorski uzyskał w 1910 roku. W 1911 roku udał się do Berlina i znalazł zatrudnienie w Pracowni Biologicznej Szpitala Miejskiego. W 1912 roku powrócił do Warszawy. Przez rok był asystentem prof. Jana Zawidzkiego, wybitnego chemika, późniejszego rektora Politechniki Warszawskiej (1918/1919). Publikował w tym czasie artykuły z wynikami własnych prac oraz zamieścił liczne recenzje z zakresu…

14 listopada 1943 roku Niemcy zlikwidowali obóz pracy dla Żydów w Bieżanowie (Judenarbeitslager III – Julag). Tego dnia grupę sześćdziesięciu więźniów wysłano do obozu w Płaszowie, a następnie rozstrzelano, tylko nielicznych wywieziono do obozu w Skarżysku. W tym czasie zostały także zlikwidowane pozostałe obozy pracy dla ludności żydowskiej: Julag I w Płaszowie oraz Julag II w Prokocimiu. Obozy pracy dla Żydów w Płaszowie, Prokocimiu i Bieżanowie wpisują się w tragiczne losy więźniów ginących od morderczej pracy. Ich istnienie, choć krótkie, pochłonęło wiele ofiar spośród ludności żydowskiej pochodzącej z Krakowa i okolic. Niestety, o istnieniu tych obozów pamięta dzisiaj niewiele osób. Co więcej, miejsca, gdzie były zlokalizowane, w żaden sposób nie są oznaczone. Jedynie wąska grupa ludzi interesująca się tym tematem zdaje sobie sprawę, że w tych miejscach…