16 maja 1889 r. w Krakowie urodziła się Laura Kaufman córka Bernarda; profesor genetyki i drobiarstwa na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, wybitna biolog-genetyk, członkini rzeczywista PAN.W wrześniu 1907 roku 18-letnia maturzystka, jako jedna z bardzo nielicznych wówczas kobiet podjęła naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim i aż do końca życia będzie uczuciowo związana z tą uczelnią. „Zmarła 9 sierpnia 1972 r. Spoczywa w kwaterze zasłużonych na lubelskim cmentarzu przy ul. Lipowej. Na wieść o jej śmierci, jedna z uczennic powiedziała: „śmierć pani Laury to zamknięcie epoki”. Należała do pokolenia uczonych polskich z przełomu dwóch stuleci, tych którzy budowali zręby kraju po latach niewoli.” Zdjęcie pochodzi ze strony Lubelskiego Towarzystwa Naukowego Czytaj więcej: https://cbr.gov.pl/rme-archiwum/2007/rme17/rme.php?strona=59
11 maja 1913 roku w Sławucie urodził się Włodzimierz Sztejn (Stein), syn Nauma. Sławuta była miastem, w którym etnicznie dominowali Żydzi, stanowiąc około 1870 roku niemal 65% ogółu mieszkańców. W okresie międzywojennym znajdowała się w granicach ZSRR, będąc miasteczkiem położonym przy granicy z Polską. Podczas II wojny światowej Niemcy zamordowali niemal wszystkich żydowskich mieszkańców ówczesnej Sławuty, a jednym z niewielu, którzy przeżyli, był właśnie Włodzimierz Sztejn. Po agresji niemieckiej na ZSRR 22 czerwca 1941 roku jako żołnierz Armii Czerwonej, trafia do niewoli. Aby zatrzeć swoje żydowskie pochodzenie, niszczy dokumenty, ale musi jeszcze wytłumaczyć obrzezanie. Właściwie na poczekaniu tworzy swoje fikcyjne muzułmańskie korzenie. Od tego momentu zaczyna funkcjonować jako czerkieski żołnierz Armii Czerwonej, Emir Art. Husein. Znając podstawy języka arabskiego oraz modlitwy muzułmańskie, przez wiele dni skutecznie udowadnia otaczającemu…
14 maja 1944 roku w obozie płaszowskim odbyła się chyba najstraszniejsza akcja, jaką mogli wyreżyserować Niemcy. Kiedy pod Kinderheim (obozowy dom dziecka) podjechały samochody ciężarowe, z głośników popłynęła znana niemiecka piosenka dla dzieci pt. Mamusi, podaruj mi konika (niem. Mamatschi schenke mir Pferdchen). W tym momencie Niemcy załadowali w brutalny sposób dzieci do samochodów, które wyjechały z obozu. Jaki los spotkał te dzieci, chyba nie musimy pisać … W powszechnym odczuciu dzień ten był uznawany za najtragiczniejszy w dziejach całego obozu w Płaszowie.
7 maja 1818 r. w Tarnowie urodził się Józef Oettinger; lekarz, historyk medycyny, pierwszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia żydowskiego. W wieku pięciu lat stracił ojca i matkę. Zaopiekował się nim krakowski kupiec, wuj Jakub Adler, który mieszkał na krakowskim Kazimierzu. Po ukończeniu gimnazjum podjął studia na Wydziale Filozoficznym UJ, aby po dwóch latach zmienić wydział i rozpocząć studia lekarskie. W 1843 r. uzyskał stopień doktora medycyny i rok później podjął pracę w krakowskim szpitalu żydowskim. W okresie „Wiosny Ludów” wszedł w skład powołanego przez patriotów Komitetu Narodowego, reprezentując postępową inteligencje żydowską. Wierzył w konieczność wspólnej z Polakami walki o niepodległość ojczyzny. Głosił konieczność powszechnego zrównania w prawach wszystkich, bez wyjątku na pochodzenie i wiarę. Jednocześnie prowadził wykłady z historii medycyny na Uniwersytecie. W 1863 r. Wydział Lekarski…
6 maja 1881 roku w Przemyślu urodził się Rafał Taubenschlag syn Bernarda Barucha i Cecylii Cyrli z domu Goldhart; historyk prawa, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Ponadto Rafał Taubenschlag w latach 1942–1947 pracował na stanowisku Visiting Research Professor of Ancient Civilisation w Columbia University i był twórcą czasopisma The Journal of Juristic Papyrology. W 1949 roku został laureatem nagrody im. Barczewskiego przyznawanej przez PAU. W roku 1950 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1955 roku podczas Międzynarodowego Zjazdu Papirologów w Wiedniu został wybrany przez aklamację jego honorowym przewodniczącym. Środowisko naukowe uczciło 75 rocznicę urodzin profesora i pięćdziesięciolecie jego pracy naukowej księgą pamiątkową pt. Symbolae Raphaeli Taubenschlag dedicatae. Czytaj więcej: https://www.law.uj.edu.pl/users/kprz/index.php/wykladali/prof-rafal-taubenschlag Rafał Taubenschalg zmarł 25…
4 maja 1660 roku w dzień św. Floriana tłumy szły w procesji z katedry do kościoła św. Floriana, młodzież akademicka korzystając z okazji rzuciła się na Żydów, stojących opodal, krwawo ich pobiła i obrabowała. Kilku Żydów przypłaciło ten napad życiem, a ci którzy zdążyli schronili się do domu „pod jaszczurkami” (Floriańska 6). Niestety niechęć do Żydów krakowskich żaków była ogromna, choć tak naprawdę trudno zrozumieć dlaczego? Mimo – jak pisze Majer Bałaban – ostrzeżeń i zakazów królewskich powtarzają się codziennie po drogach i miastach napady na Żydów. Jakieś ciemne indywidua krążą wśród prostaczków, pokazując „odręczne uniwersały trybunalskie”, a bandy łotrów wpadają do miast „używają zmyślnych prestekstów … umyśliwszy sobie jakieś listy w różnej postaci, częścią w żołnierskiej, częścią pielgrzymskiej, częścią szkolnej, po miastach i miasteczkach gromadnie chodząc,…
4 maja 1877 roku w Krakowie urodził się Mordechaj Gebirtig, z zawodu stolarz, z zamiłowania i pasji poeta, pieśniarz oraz aktor. Niemal przez całe życie związany z krakowskim Kazimierzem. „Mordechaj Gebirtig nazywany jest ostatnim żydowskim artystą ludowym (przynajmniej na terenie Polski) i Bertoltem Brechtem z Kazimierza. Jego twórczość odzwierciedla całą złożoność kultury i życia społecznego Żydów w przedwojennej Polsce, a przede wszystkim w Kroke, w Krakowie.” ( https://culture.pl/pl/tworca/mordechaj-gebirtig ) W grudniu 1940 roku musiał się przenieść z Krakowa do Łagiewnik. Tak, jako poeta żegnał się wówczas ze swoim ukochanym miastem: Żegnaj mi, Krakowie,Bywajże mi zdrów,Pod mym domem furka czeka już.Tu z mojego miastaGnają mnie jak psa.Jakże pusta dziś uliczka ma! 4 czerwca 1942 roku wraz z cała rodziną został rozstrzelany przez Niemców. Fot: CC/Wikimedia
2 maja 1860 r. w Peszcie urodził się Theodor Herzl; dziennikarz, twórca i główny ideolog współczesnego politycznego syjonizmu, założyciel i pierwszy przewodniczący Światowej Organizacji Syjonistycznej. Wychowywał się w zamożnej rodzinie węgierskich Żydów. Studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu. Po ukończeniu studiów pracował w austriackim wymiarze sprawiedliwości, jednak z biegiem lat coraz więcej czasu poświęcał literaturze i publicystyce. Początkowo uważał, że tzw. kwestia żydowska może zostać rozwiązana poprzez powszechną konwersję Żydów, a zatem i asymilację. Momentem zwrotnym w działalności Herzla była proces Dreyfusa. Doszedł wtedy do wniosku, że jedynym rozwiązaniem kwestii żydowskiej może być powszechna emigracja Żydów z diaspory i stworzenie własnego państwa. Swoją koncepcję przedstawił szerzej opinii publicznej w 1896 r. wydając w Wiedniu książkę pt. Der Judenstaat, która stała się punktem zwrotnym w rozwoju ruchu syjonistycznego w…
2 maja 1946 r. pod Krościenkiem grupa bandytów związanych z Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” dowodzonych przez Józefa Kurasia ps. „Ogień”, otworzyła ogień do żydowskich cywili uciekających za granicę, zabijając kilkunastu z nich. „Stałym elementem rozprowadzanych na Podhalu ulotek „Ognia” było też utożsamianie ludności żydowskiej z komunistycznym reżimem – czytamy w broszurze wydanej przez krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej w 2017 roku pt. Józef Kuraś „Ogień” i Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica” – O ile likwidacja funkcjonariuszy bezpieki czy partii miała swoje uzasadnienie, o tyle nie da się usprawiedliwić aktów przemocy wobec zwykłych, niezaangażowanych w działalność polityczną ludzi. W negocjacjach z UB w 1946 r. Kuraś postulował nawet przeprowadzenie akcji wysiedlenia Żydów z Podhala – podobnie jak odbywało się to w tych latach w odniesieniu do Niemców, Białorusinów i Ukraińców. Dawni…
1 maja 1918 roku w Dobczycach urodziła się Maria Róża Jakubowicz córka Abrahama Pistola. Maria Róża Jakubowicz – jaki pisał przed laty Sławomir Pastuszka w Naszej Gminie – nazywana była przez krakowskich Żydów „Matką Gminy” i uważana jest za wzór żydowskiej kobiety. Dzięki jej niezwykłej osobowości członkowie krakowskiej Gminy odczuwali szczególny rodzaj wspólnoty i więzi. Mogli poczuć się jak w prawdziwym żydowskim domu, który większość straciła w czasie Holocaustu. Jej bohaterska postawa i odwaga podczas II wojny światowej zasługuje na wielkie uznanie. Po wojnie, zaraz po przybyciu do Krakowa w czerwcu 1945 roku, Maria Jakubowicz zaangażowała się w pracę dla Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego przy ulicy Długiej 38. Zajmowała się przede wszystkim dziećmi, w większości sierotami, które ocalały na terenach polskich oraz przyjechały jako repatrianci z polskich domów…