9 lipca 1918 r. z inicjatywy rabina Ozjasza Thona ukazał się pierwszy numer Nowego Dziennika, jednej z największych gazet żydowskich wydawanych w języku osiedlenia w Europie. Jeszcze w czasie wojny, Nowy Dziennik drukowany był w Przywozie k. Morawy Ostrawskiej, a jego krakowskie biuro mieściło się przy ul. Stradom 13. W późniejszym czasie dziennik miał swoją siedzibę przy ul. Orzeszkowej w Krakowie.Początkowo pismo miało trudności w wolnej Polsce, gdyż upubliczniało wiadomości o zajściach antyżydowskich. Wielokrotnie posuwano się do przejmowania nakładu Nowego Dziennika a nawet palenia go na stosach. 9 stycznia 1919 r. władze Poczty w porozumieniu z wojskiem odebrały debit pocztowy na Galicję i Śląsk Cieszyński, co równało się zawieszeniu wydawania pisma. Ilustrowany Kurier Codzienny pisał wtedy, że Nowy Dziennik „którego szaplty zapełnione były kłamliwymi napaściami na Polaków,…

3 lipca 1883 roku w Krakowie urodziła się Sara Schenirer córka Becalela i Róży zd. Lach: działaczka oświatowa i społeczna, twórczyni systemu szkół Bajs Jakow. Dorastała – jak pisze Sean Martin – w głębokim przywiązaniu do religii, choć marzyła także o świeckim wykształceniu – niedostępnym jednak w tym czasie dla Żydówki. Ponieważ nie miał możliwości pogłębienia wiedzy z przedmiotów świeckich, została słuchaczką wykładów prowadzonych po polsku, organizowanych przez polskie działaczki oświatowe. Pod wpływem rabina Flescha, którego spotkała w Wiedniu w Krakowie założyła w 1917 roku szkołę dla dziewcząt, przy ul. Św. Katarzyny 1, która z biegiem lat szybko się rozrastała. Pomimo tego, że działalność szkoły była sprzeczna z rolą kobiety w tradycyjnych rodzinach żydowskich, uzyskała wielkie wsparcie w środowisku. Do jednych z najznamienitszych zaliczyć trzeba senatora Mojżesza…

24 czerwca 1889 roku w Krakowie urodził się Joachim Metallmann syn Menassego i Reginy z domu Friedner: filozof nauk przyrodniczych, metodolog, profesor UJ. Ukończył Gimnazjum św. Anny (dzisiejsze I LO). W latach 1907-1912 studiował filozofię i fizykę na Wydziale Filozoficznym UJ. W 1912 roku broni doktorat. Przez kolejne lata, począwszy od roku 1917 pełnił obowiązki profesora gimnazjalnego w Mielcu i Krakowie (VII Gimnazjum im. A. Mickiewicza, Gimnazjum Hebrajskie, V Liceum). Od 1931 roku, aż do wybuchu wojny Metallmann wykłada filozofię w Państwowym Pedagogium w Krakowie. W 1932 roku wyjechał na stypendium do Francji, po powrocie do Polski w 1933 roku uzyskał habilitację. W 1934 roku już jako docent, rozpoczął wykłady na UJ oraz w Instytucie Pedagogicznym w Katowicach. 6 listopada 1939 roku w ramach Aktion gegen Universitäts-Professoren…

23 czerwca 1896 r. w Krakowie urodził się Ferdynand Zweig syn Zachariasz; polski ekonomista i socjolog stosunków pracy. Jest to postać niemal zapomniana: „wydaje się, że przyczyną takiego stanu rzeczy były podjęte po II wojnie światowej próby wymazania z pamięci Polaków tych myślicieli, którzy krytykowali socjalizm. (…) W taki sposób warstwą kurzu historii zostały przykryte publikacje wielu wybitnych przedstawicieli nauki, między innymi neoliberalnego myśliciela szkoły krakowskiej Ferdynanda Zweiga”Zweig dorastał w wielokulturowym środowisku ówczesnego Krakowa. W latach 1914-1918 uczęszczał do krakowskiego gimnazjum św. Jacka. Studiował prawo na uniwersytetach w Krakowie i Wiedniu. Tytuł doktora praw z ekonomii politycznej uzyskał na UJ w 1918 r. W latach 1920-1921 pracował w Głównym Urzędzie Statycznym. W 1926 r. wygrał konkurs na najlepszy program gospodarczy dla Polski, ogłoszony przez Bank Gospodarstwa Krajowego. W…

21 czerwca 1930 r. w Krakowie urodził się Jan Sznajd syn Arnolda; profesor medycyny UJ, twórca pierwszej nowoczesnej jednostki naukowej zajmującej się diagnostyką laboratoryjną i chemią kliniczną. Zaraz po agresji niemieckiej na Polskę we wrześniu 1939 r. rodzina Sznajdów wyjeżdża do Lwowa. Jednakże i tam nie odnajduje na dłużej spokoju, w wyniku prześladowań polskiej inteligencji przez władze sowieckie, zostaje zesłana na Syberię. Paradoks dziejowy polegał na tym, iż gdyby nie owa hekatomba zesłania, zapewne rodzina Sznajdów nie przeżyłaby wojny. Po jej zakończeniu wracają do Krakowa, gdzie Jan kończy liceum (w Kraju Krasnojarskim ukończył szkołę podstawową w języku rosyjskim), a w 1948 r. rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim UJ, które kończy w 1953 r. Trzy lata później zostaje starszym asystentem w III Klinice Chorób Wewnętrznych kierowanej przez „Doktora…

Dzisiaj wspominamy rabina Jakuba Polaka żyjącego na przełomie XV i XVI wieku, który był pierwszym znanym z imienia rabinem w Polsce. Polak założył w Krakowie pierwszą w Polsce jesziwę, czyli akademię talmudyczną, co zapoczątkowało rozwój żydowskiej nauki w Polsce. Dziwnym był człowiekiem tenże Jakób Polak i dziwne były jego losu koleje – pisze Majer Bałaban – Urodził się w Niemczech, uczył się w słynnej jeszibie w Norymberdze u rabina Jakóba Marguliesa. Już w szkole górował nad swymi kolegami i w bardzo młodym wieku został rabinem w Pradze Czeskiej. Między Pragą a Krakowem są stosunki aż nadto zażyłe i Mojżesz Fiszel oddaje młodemu rabinowi swą córkę Esterę, a z nią ekspektatywę na urząd rabina w Krakowie. Jakób Polak przeniósł się do Krakowa i wraz ze swym teściem i…

17 czerwca 1891 roku w Kołomyi urodził się Jakub Stendig syn Anschela; krakowski architekt (budynki przy Wietora 7 oraz ul. Komorowskiego 5, Karłowicza 13, Metalowców 3), absolwent Wydziału Budownictwa Krakowskiej Szkoły Przemysłowej w 1915 r., studiował również na Wydziale Architektury ASP w Krakowie uzyskując tytuł koncesjonowanego budowniczego w 1931 r. W czasie okupacji zmuszany przez Niemców do rozbudowy infrastruktury obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Zaraz po rozpoczęciu wojny krakowska Gmina Żydowska powierzyła mu zorganizowanie i kierownictwo Oddziału Budowlanego. Stendig ponadto, samorzutnie podjął się akcji ratowania zabytków z synagog. Zbierał przedmioty i dokumenty a następnie przystąpił do inwentaryzacji (zebrano liczne zabytki liturgiczne, w tym około 150 Tor, zasłony i lambrekiny, złote wieka do świętych skrzyń, świeczniki, menory, obrusy, antyczne pinkasy (kroniki), zbiór haftów z Remu i inne cenne przedmioty codziennego…

13 czerwca 1869 roku w Krakowie urodził się Rafał Saul Landau syn Hirscha i Jetti zd. Wasserberg: Radny miasta Krakowa w latach 1905-1933, 1938-1939, prezydent Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie (1918-1939), zwolennik asymilacji, jednocześnie prezes Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych (1918 – 1939). Landau ukończył krakowskie Gimnazjum św. Jacka (1886) a następnie Wydział Prawa UJ (1890). Doktorat obronił w 1892 roku. Jako adwokat pracował od 1898 roku. W okresie I wojny światowej był prezesem Komitetu Opieki nad Uchodźcami oraz prezesem Żydowskiej Taniej Kuchni Ludowej. Przez niemal cały okres międzywojenny piastował funkcje prezydenta Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie (1918-1939). Od 6 stycznia 1933 roku był przewodniczącym Tymczasowego Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Podgórzu, a po połączeniu obu gmin w styczniu 1937 roku przewodniczącym Tymczasowego Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.…

W dniach 9-15 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto w Olkuszu. W Olkuszu dzielnicę żydowską utworzono na północnym obrzeżu miasta we wrześniu 1941 roku. Teren getta obejmował również część Parcz, Sikorki i Słowików. 9 czerwca 1942 roku, gdy wszyscy jeszcze spali, getto zostało otoczone przez Niemców i przy nieustającej strzelaninie wypędzono zeń ludność żydowską na plac przed budynkiem byłego gimnazjum. W ciągu niespełna doby na terenie byłego gimnazjum męskiego przy ul. Augustiańskiej zgromadzono około 3,4 tys. osób. Na sąsiadującym z gmachem placu przeprowadzono „selekcję”, w wyniku, której ok. 200 Żydów uznano za zdolnych do pracy, a następnie wywieziono ich do obozu przejściowego w Sosnowcu, skąd później trafili do obozów w Annabergu, Blechhammer, Gross-Rosen i Buchenwaldzie. Pozostałych odprowadzono do obecnego budynku starostwa powiatowego, gdzie przez dwa dni przetrzymywano…

7 czerwca 1485 r. krakowscy Żydzi w osobach seniorów gminy żydowskiej: Mojżesza Fischela z bratem Józefem, Jakóbem synem Aleksandra oraz Mordechajem synem Jakóba „zrzekli się dobrowolnie i bez przymusu prawa handlu i rzemiosła! Ileż gorzkiej ironji leży w tych słowach, ile ofiar i łez spłynęło, jaki terror być musiał ze strony mieszczan, zanim starszyzna żydowska poszła na ratusz, by tutaj publicznie zrzec się praw ludzkich t.j. prawa uczciwego zarobkowania! Ciężko było zrzec się tych praw, a jeszcze trudniej tego zrzeczenia dotrzymać. Żyd handlował od wieków, przybył do Krakowa z Niemiec jako kupiec, zanim nietolerancja niemiecka mu handlu z rąk nie wydarła. Teraz spotkało go to samo w Krakowie”. Układ ten zabraniał Żydom „handlować żadnym towarem ani swoim, ani chrześcijańskim. Wolno tylko Żydom sprzedawać w swych domach rzeczy,…