Małgorzata Międzobrodzka i Agnieszka Mysakowska laureatkami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała

3 marca zostanie wręczona Nagroda im. Księdza Stanisława Musiała, przyznawana osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. Za twórczość nagrodzona została historyczka Małgorzata Międzobrodzka, a za działalność społeczną – nauczycielka Agnieszka Mysakowska. Małgorzata Międzobrodzka jest autorką książki o historii wielickich Żydów „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna”. To monumentalne, liczące ponad 500 stron dzieło, ukazało się w 80. rocznicę Zagłady wielickich Żydów. Autorka od 1997 do 2016 roku kierowała działem historycznym Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. W tym czasie przygotowała dwie wystawy o wielickich Żydach, wygłaszała referaty, badała archiwa, nawiązywała kontakty z dawnymi żydowskimi obywatelami miasta – te wszystkie działania miały duże znaczenie dla przywracania w Wieliczce pamięci o jej dawnych mieszkańcach. Książkę „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” napisała już na emeryturze, pracując nad dokumentacją na własny rachunek i…

Zginął ponieważ był Żydem

10 lutego 1946 r. został zamordowany w Nowym Targu Dawid Grassgrün jeden z pierwszych Żydów, którzy powrócili do tego miasta po zakończeniu wojny. Zaraz po powrocie podjął się trudu odbudowy żydowskiego życia w mieście. Jako przedstawiciel Żydowskiego Stowarzyszenia Religijnego w Nowym Targu podpisywał się na metrykach śmierci. Zabiegał o zwrócenie Żydom synagogi, którą w grudniu 1940 r. zamieniono na kino. Według córki Grassgrüna to właśnie owe starania w sprawie odzyskania nowotarskiej synagogi stały się przyczyną jego śmierci. Późnym wieczorem 10 lutego 1946 r., posterunek MO w Nowym Targu przyjął zgłoszenie o napadzie rabunkowym i zabójstwie. Anna Grońska, kobieta mieszkająca u Grassgrüna na kwaterze i bezpośredni świadek jego śmierci, w zeznaniu złożonym następnego dnia przytaczała słowa ofiary i oprawców:„o godzinie 9-tej, będąc w mieszkaniu Dawida Grassgrüna, usłyszałam szmer…

Żydowski Tarnów (1939-1944)

9 lutego 1944 roku Niemcy ogłosili Tarnów miastem „wolnym od Żydów”, tym samym przestał istnieć liczący w 1939 roku ok. 25 tys. mieszkańców żydowski Tarnów! Wojska niemieckie wkroczyły do Tarnowa w dniu 7 września 1939 r. Niemal natychmiast, gdyż już w listopadzie 1939 r., Niemcy spalili lub wysadzili wszystkie synagogi oraz domy modlitwy. 19 czerwca 1942 r. w Tarnowie utworzono ogrodzone getto dla ludności żydowskiej liczące ok. 40 tys. mieszkańców. W czerwcu 1942 r. w tarnowskim getcie mieszkało ok. 40 tys. Żydów. Getto zostało zlikwidowane w pięciu etapach: 11-18 czerwca 1942 r. – w tych dniach do obozu zagłady w Bełżcu wywieziono z Tarnowa ok. 8 tys. Żydów w trzech transportach. Wszystkich uznanych z niezdolnych do podróży (starców, chorych, kalekich i matki z małymi dziećmi), ogółem ok.…

Stella Müller-Madej (1930-2013)

5 lutego 1930 roku w Krakowie, urodziła się w zasymilowanej, zamożnej rodzinie żydowskiej Stella Müller-Madej, córka Zygmunta oraz Berty z domu Bleiweis. Jedna z ocalonych Oskara Schindlera, autorka wstrząsających wspomnień, przetłumaczonych na dziewięć języków, „Oczami dziecka” (Kraków, 1991) W marcu 1941 r. trafiła do krakowskiego getta a następnie do obozu płaszowskiego. W 1944 r. wywieziono ją do KL Auschwitz, gdzie jako żydówka była skazana na śmierć. Jednak dzięki wstawiennictwu swojego wujka, znalazła się na tzw. liście Schindlera. Wraz z innymi więźniami z listy została wysłana do fabryki Brunnlitz na Morawach, gdzie doczekała wyzwolenia w 1945 r. Wspomnienia autorki z czasów okupacji są w Stanach Zjednoczonych przyrównywane do „Dziennika Anny Frank”. W 2001 r. ukazała się druga część pamiętników autorki – „Dziewczynka z listy Schindlera. Lata powojenne”. Stella…

Zygmunt Grünberg (1896-1945)

1 lutego 1896 r. w Krakowie urodził się architekt Zygmunt Grünberg twórca wielu znakomitych funkcjonalistycznych projektów architektury mieszkaniowej w latach 30. XX wieku. Po klęsce wrześniowej kontynuował swoją pracę, ale już w bardzo ograniczonym zakresie realizując wcześniej rozpoczęte projekty. Jego droga, jest bardzo charakterystyczna i typowa dla krakowskich Żydów – getto a następnie obóz w Płaszowie. Nazwisko architekta często pojawia się w opracowaniach dotyczących historii obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Na polecenie komendanta obozu, Grünberg pełnił funkcję głównego inżyniera bauleitungu – kierownictwa budowy obozu. Obarczony dramatyczną odpowiedzialnością za budowę, maltretowany przez komendanta Amona Götha, uchronił od śmierci wielu współpracowników i współwięźniów. Z Płaszowa został wyprowadzony wraz z rodziną w ostatnim transporcie do KL Auschwitz-Birkenau, skąd wysłano go do obozu Flossenbürg. Do najważniejszych jego prac zaliczyć należy Kamienice przy ul: Augustiańskiej…

Wizyta Pana Douglasa Emhoffa w synagodze Remu

29 stycznia 2023 r., Douglas Emhoff, mąż Wiceprezydent Kamali Harris, wysłannik administracji Prezydenta USA Joe Bidena w zakresie zwalczania antysemityzmu i wspierania pamięci o Holocauście, odwiedził synagogę i cmentarz Remu, gdzie spotkał się z Przewodniczącą i Wiceprzewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. W spotkaniu uczestniczyli również Ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce Mark Brzezinski oraz Konsul Generalna Pani Erin Nickerson. Pan Douglas Emhoff był bardzo zadowolony i pod wrażeniem całego pobytu w Polsce.  Foto: własność – American Center Krakow, U.S. Consulate General Kraków

„Krakowski Kazimierz. Historia i kultura”

W styczniu br., ukazała się najnowsza książka z cyklu Biblioteka Krakowska nr 168 „Krakowski Kazimierz. Historia i kultura” autorstwa dr hab. Bogusława Krasnowolskiego prof. UPJPII oraz wykładowcy teorii konserwacji zabytków w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Bogusław Krasnowolski ponadto jest autorem licznych prac naukowych (10 książek, około 200 artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych) z dziedziny historii sztuki i urbanistyki oraz ochrony zabytków. Od 1990 roku jest wiceprzewodniczącym Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

XXVI Dzień Judaizmu w Kościele Katolickim.

17 stycznia 2023 r. o godz. 18, w synagodze Tempel odbyły się uroczystości związane XXVI Dniem Judaizmu w Kościele Katolickim. Na wstępie gości powitali: Tadeusz Jakubowicz (Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie), bp. Grzegorz Chrząszcz (Kościół rzymskokatolicki) oraz dr Jakub Drath (Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze”). Następnie głos zabrała dr Anna Jakimyszyn-Gadocha wygłaszając wykład „Synagoga Tempel i jej znaczenie w historii Krakowa”. Hasło tegorocznych obchodów to fragment z Księgi Wyjścia: „Przejście Pana: Dziś wychodzicie (Wj 13, 4)”, który w języku hebrajskim wygłosił Kuba Lewinger (gabaj krakowskich synagog), a w języku polskim ks. Mateusz Wójcik. Następnie odczytano Psalm 114, który ze strony żydowskiej skomentował Kuba Lewinger, natomiast ze strony chrześcijańskiej dr Jakub Bluj OP. Na zakończenie modlitwę wiernych odmówili ks. prof. Łukasz Kamykowski, Aneta Kozak oraz Michał Wolak Całą…