Sara Polina Gincburg (Zuzanna Ginczanka) (1917-1944)

W marcu 1917 r. w Kijowie urodziła się poetka Sara Polina Gincburg, córka Szymona Gincburga i Cecylii Sandberg znana, jako Zuzanna Ginczanka. Wyróżniała się intelektem, talentem, niezależnością oraz ekscytującą i egzotyczną urodą. Uważana była za jedną z najzdolniejszych poetek dwudziestolecia międzywojennego. Publikowała w „Wiadomościach Literackich”, „Skamandrze” oraz w „Szpilkach”, natomiast w 1936 r. wydała swój jedyny tomik poezji „O centaurach”. Wróżono jej ogromną karierę, której na przeszkodzie stanęła wojna i spowodowana nią przedwczesna tragiczna śmierć, która owiana jest do dzisiaj tajemnicą. Jak pisze Ryszard Kotarba w artykule „Zuzanna Ginczanka: śmierć poetki. Historia okupacyjna” (Gazeta Wyborcza, 15.XII.2015), Ginczanka została najprawdopodobniej rozstrzelana w pierwszej połowie 1944 r. w Płaszowie. Ostatnia wiadomość o niej pochodzi z 18 kwietnia, a wiemy, iż 5 maja 1944 r. do obozu w Płaszowie przywieziono grupę…

82 lata temu Niemcy utworzyli w Krakowie getto.

3 marca 1941 r. szef Distrikt Krakau (Dystrykt krakowski) Otto Wächter wydał rozporządzenie o utworzeniu getta w Krakowie, które Niemcy nazywali Żydowską dzielnicą mieszkaniową w Krakowie (Der jüdische Wohnbezirk in Krakau). Żydzi musieli przenieść się do 20 marca tego roku do dzielnicy, którą wyznaczono im w części Podgórza. 7 marca 1941 r. zarządzenie to zostało opublikowane w gazecie (Goniec Krakowski). Wcześniej informacje tę podawano przez megafony oraz na afiszach rozlepianych w mieście. Gettem zarządzał Judenrat (Rada Żydowska), który był zmuszony do wykonywania poleceń niemieckich, natomiast porządku wewnątrz strzegła jüdischer Ordnungsdienst (Służba Porządkowa). W okresie funkcjonowania getta dochodziło do wielu zbrodni popełnianych przez różne niemieckie formacje policyjne. Początkowo dzielnicę otoczono drutem kolczastym. Wkrótce jednak wybudowano mur z czterema bramami (na placu Zgody, u wylotu ul. Lwowskiej, u wylotu ul.…

Józef Oppenheim (1887-1946)

28 lutego 1946 roku w Zakopanem zamordowany został Józef Oppenheim (1887-1946) – kierownik Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego. Świadkiem mordu była jego żona Wanda. Według jej zeznań 25 lutego ktoś pukał do ich domu, pytając „o kierownika PPR”. Po odmowie Wpuszczenia do domu przyszli ponownie 28 lutego. Wpuszczeni przez Oppenheima do domu kazali mu podnieść ręce do góry, mówiąc, że jesteśmy z AK, znamy Pana przekonania i że jesteś kierownikiem PPR”. Gdy napadnięty usiłował zamknąć drzwi, został zastrzelony przez Karola Lasaka. Później także Tadeusz Murańka postrzelił żonę Wandę. Napastnicy zabrali 170 prześcieradeł, ubranie, buty, portfel, 1000 złotych i kenkartę. Oprócz wymienionych osób w napadzie brał udział także Andrzej Lasak. W 1946 roku WSR w Krakowie skazał Murańkę na karę śmierci a K. Lasaka na dożywotne więzienie, zamienione rok później…

Marsz Pamięci – informacje.

12 marca 2023 r. o godz. 12.00 (tj. niedziela) na pl. Bohaterów Getta rozpoczną się uroczystości związane z 80. rocznicą likwidacji getta krakowskiego (część oficjalna, czytanie relacji ocalałych, przejście na ul. Lwowską – Kadisz oraz złożenie kwiatów pod ocalałym fragmentem muru getta, przejście ulicami: Lwowska, Limanowskiego, Wielicką, Jerozolimską i Heltmana do pomnika pomordowanych Żydów na terenie byłego KL Plaszow, ceremonia przy pomniku: modlitwy, czytanie relacji ocalałych, złożenie kwiatów, kamieni) Na uroczystości zapraszają: Helena Jakubowicz, Przewodnicząca Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. prof. Jacek Majchrowski, Prezydent Miasta Krakowa. Janusz Makuch, Dyrektor Festiwalu Kultury Żydowskiej.

Promocja książki pt. Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow)

23 lutego 2023 r. o godz. 18.00, w gminnej synagodze Kupa odbyła się premiera książki autorstwa Ryszarda Kotarby pt. Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow) wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie. Organizatorem wydarzenia była Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie oraz Instytut Pamięci Narodowej oddział w Krakowie. W spotkaniu uczestniczyła przewodnicząca Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie Pani Helena Jakubowicz oraz wicerektora Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie Pani Cecylia Radoń. Liczni zgormadzeni goście wysłuchali dyskusji prowadzonej przez Michał Zajdę (GWŻ/IPN) oraz autora książki Ryszarda Kotarby (IPN) i recenzenta książki dr Romana Gieronia (IPN). Spotkanie poprzedziło krótkie słowo wstępu Pana Tadeusza Jakubowicza. Ryszard Kotarba – historyk. Blisko 20 lat pracował w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Krakowie pełniąc funkcję kierownika a następnie dyrektora, obecnie pracuje w…

Leon Feiner (1885-1945)

22 lutego 1945 r., w Lublinie zmarł Leon Feiner syn Chaima (ur. 1885 albo 1886 r. w Krakowie albo Podgórzu) Leon Feiner studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył w 1910 r. Już w okresie studenckim angażował się politycznie – początkowo działał w Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, potem współtworzył Żydowską Partię Socjalno-Demokratyczną. W tym czasie był również redaktorem organu tego stronnictwa „Der Socjaldemokrat” i tygodnika „Nowe Życie”. W okresie międzywojennym kierował strukturami BUNDU, występując w jako obrońca w procesach politycznych. W oparciu o fałszywe oskarżenia był więziony w Berezie Kartuskiej. W latach 1938–1939 był radnym miejskim. Feiner był założycielem Towarzystwa „Krakowski Teatr Żydowski” jak również propagował rozwój sportu wśród młodzieży żydowskiej, będąc szefem żydowskiej organizacji sportowej „Jutrzenka”. Po agresji Niemiec i ZSRS na Polskę, znalazł się…

Premiera książki R. Kotarby pt. Żydzi Krakowa w dobie zagłady

Szanowni Państwozapraszamy na premierę książki Pana Ryszarda Kotarby, która odbędzie się 23 lutego br., tj. czwartek. o godzinie 18.00 w synagodze Kupa, ul. Miodowa 27. Spotkanie poprowadzi Michał Zajda, a jego rozmówcą – oprócz autora publikacji – będzie dr Roman Gieroń z krakowskiego Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN.Wstęp wolny, podczas premiery będzie można kupić książkę po promocyjnej cenie. Zapraszamy.