Dzisiaj wspominamy rabina Jakuba Polaka żyjącego na przełomie XV i XVI wieku, który był pierwszym znanym z imienia rabinem w Polsce. Polak założył w Krakowie pierwszą w Polsce jesziwę, czyli akademię talmudyczną, co zapoczątkowało rozwój żydowskiej nauki w Polsce. Dziwnym był człowiekiem tenże Jakób Polak i dziwne były jego losu koleje – pisze Majer Bałaban – Urodził się w Niemczech, uczył się w słynnej jeszibie w Norymberdze u rabina Jakóba Marguliesa. Już w szkole górował nad swymi kolegami i w bardzo młodym wieku został rabinem w Pradze Czeskiej. Między Pragą a Krakowem są stosunki aż nadto zażyłe i Mojżesz Fiszel oddaje młodemu rabinowi swą córkę Esterę, a z nią ekspektatywę na urząd rabina w Krakowie. Jakób Polak przeniósł się do Krakowa i wraz ze swym teściem i…

17 czerwca 1891 roku w Kołomyi urodził się Jakub Stendig syn Anschela; krakowski architekt (budynki przy Wietora 7 oraz ul. Komorowskiego 5, Karłowicza 13, Metalowców 3), absolwent Wydziału Budownictwa Krakowskiej Szkoły Przemysłowej w 1915 r., studiował również na Wydziale Architektury ASP w Krakowie uzyskując tytuł koncesjonowanego budowniczego w 1931 r. W czasie okupacji zmuszany przez Niemców do rozbudowy infrastruktury obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Zaraz po rozpoczęciu wojny krakowska Gmina Żydowska powierzyła mu zorganizowanie i kierownictwo Oddziału Budowlanego. Stendig ponadto, samorzutnie podjął się akcji ratowania zabytków z synagog. Zbierał przedmioty i dokumenty a następnie przystąpił do inwentaryzacji (zebrano liczne zabytki liturgiczne, w tym około 150 Tor, zasłony i lambrekiny, złote wieka do świętych skrzyń, świeczniki, menory, obrusy, antyczne pinkasy (kroniki), zbiór haftów z Remu i inne cenne przedmioty codziennego…

13 czerwca 1869 roku w Krakowie urodził się Rafał Saul Landau syn Hirscha i Jetti zd. Wasserberg: Radny miasta Krakowa w latach 1905-1933, 1938-1939, prezydent Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie (1918-1939), zwolennik asymilacji, jednocześnie prezes Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych (1918 – 1939). Landau ukończył krakowskie Gimnazjum św. Jacka (1886) a następnie Wydział Prawa UJ (1890). Doktorat obronił w 1892 roku. Jako adwokat pracował od 1898 roku. W okresie I wojny światowej był prezesem Komitetu Opieki nad Uchodźcami oraz prezesem Żydowskiej Taniej Kuchni Ludowej. Przez niemal cały okres międzywojenny piastował funkcje prezydenta Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie (1918-1939). Od 6 stycznia 1933 roku był przewodniczącym Tymczasowego Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Podgórzu, a po połączeniu obu gmin w styczniu 1937 roku przewodniczącym Tymczasowego Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.…

W dniach 9-15 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto w Olkuszu. W Olkuszu dzielnicę żydowską utworzono na północnym obrzeżu miasta we wrześniu 1941 roku. Teren getta obejmował również część Parcz, Sikorki i Słowików. 9 czerwca 1942 roku, gdy wszyscy jeszcze spali, getto zostało otoczone przez Niemców i przy nieustającej strzelaninie wypędzono zeń ludność żydowską na plac przed budynkiem byłego gimnazjum. W ciągu niespełna doby na terenie byłego gimnazjum męskiego przy ul. Augustiańskiej zgromadzono około 3,4 tys. osób. Na sąsiadującym z gmachem placu przeprowadzono „selekcję”, w wyniku, której ok. 200 Żydów uznano za zdolnych do pracy, a następnie wywieziono ich do obozu przejściowego w Sosnowcu, skąd później trafili do obozów w Annabergu, Blechhammer, Gross-Rosen i Buchenwaldzie. Pozostałych odprowadzono do obecnego budynku starostwa powiatowego, gdzie przez dwa dni przetrzymywano…

7 czerwca 1485 r. krakowscy Żydzi w osobach seniorów gminy żydowskiej: Mojżesza Fischela z bratem Józefem, Jakóbem synem Aleksandra oraz Mordechajem synem Jakóba „zrzekli się dobrowolnie i bez przymusu prawa handlu i rzemiosła! Ileż gorzkiej ironji leży w tych słowach, ile ofiar i łez spłynęło, jaki terror być musiał ze strony mieszczan, zanim starszyzna żydowska poszła na ratusz, by tutaj publicznie zrzec się praw ludzkich t.j. prawa uczciwego zarobkowania! Ciężko było zrzec się tych praw, a jeszcze trudniej tego zrzeczenia dotrzymać. Żyd handlował od wieków, przybył do Krakowa z Niemiec jako kupiec, zanim nietolerancja niemiecka mu handlu z rąk nie wydarła. Teraz spotkało go to samo w Krakowie”. Układ ten zabraniał Żydom „handlować żadnym towarem ani swoim, ani chrześcijańskim. Wolno tylko Żydom sprzedawać w swych domach rzeczy,…

W dniach 6-7 czerwca 1919 roku w Krakowie doszło do rozruchów antyżydowskich. Poszkodowanych było – jak podaje Dyrekcja Policji – 59 kupców żydowskich na kwotę ok. 4,1 mln koron. Aresztowano wówczas 222 osoby, z czego 63 osadzono w więzieniu, a ponad 100 z powodu przepełnienia odpowiadało z wolnej stopy. Zajścia miały charakter rabunkowy, w wyniku, których zginęły dwie przypadkowe osoby. Rabowano głównie sklepy żydowskie w rejonie ul. Starowiślnej, niestety przy biernej postawie Policji. Warto podkreślić, iż władze miejskie miasta Krakowa szybko apelowały do mieszkańców o zachowanie spokoju i ładu „Nie dajmy opanować się anarchii. Nie dawajmy posłuchu podszeptom bolszewickim. Nie dawajmy wrogom broni przeciw sobie samym”, głos zabrała również Krakowska Rada Robotnicza „W poważnej chwili, gdy ważą się losy całego narodu, w obliczu niebezpieczeństwa nowej wojny, nie…

31 maja 1904 roku w Krakowie urodził się Stefan Ritterman syn Izydora oraz Marii zd. Dawidowicz: profesor Uniwerystetu Jagiellońskiego, prodziekan Wydziału Prawa UJ. W 1922 roku rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim UJ. Dość szybko, bo już rok później zmienił kierunek i został studentem Wydziału Prawa UJ. Ritterman był niezwykle wszechstronnie uzdolniony, bowiem równolegle ze studiami prawniczymi ukończył studia muzyczne w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie oraz władał biegle trzema językami obcymi – rosyjskim, niemieckim i francuskim. Tytuł magistra prawa uzyskał w 1927 roku a już dwa lata później stopień doktora. W momencie rozpoczęcia działań wojennych w 1939 roku uciekł do Lwowa, następnie jako „wróg klasowy” został zesłany przez sowieckiego okupanta za Ural. W 1946 roku wrócił do Polski. W 1956 roku został powołany na stanowisko docenta, a…

31 maja 1897 roku w Nowym Sączu urodziła Zofia Ameisenowa córka Maurycego i Jadwigi zd. Jachet; profesor historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, kustosz Biblioteki Jagiellońskiej. W 1915 roku rozpoczęła studia na Wydziale filozoficznym UJ, gdzie studiowała historię sztuki i archeologię. Po zakończeniu studiów podjęła pracę w Bibliotece Jagiellońskiej, zajmując się zbiorami graficznymi oraz problematyką żydowskiej ikonografii Starego Testamentu, należąc już wtedy do czołówki badaczy dziejów średniowiecza. Po wybuchu wojny wyjechała do Lwowa następnie Łucka oraz Kosowa, gdzie trafiła do getta. Wraz z mężem udało się jej uciec do Rumunii, znajdując schronienie na Bukowinie, a następnie w jednym z bukaresztańskich klasztorów. Po zakończeniu wojny powróciła do pracy w Bibliotece Jagiellońskiej. Pomimo możliwości wyjazdu do Palestyny, nie zdecydowała się opuścić „swoich” zbiorów, była bowiem bardzo zaangażowana w życie…

Zagłada krakowskich Żydów zaczęła się pod koniec maja 1942 r., wraz z rozpoczęciem przeglądu kart rozpoznawczych, które zezwalały na pozostanie w getcie. Działania te miały na celu wyselekcjonowanie ludzi nielegalnie przebywających w getcie. Niemieckie władze okupacyjne przyjęły zasadę, iż wysiedleniu podlegały osoby bezrobotne, które ukończyły 55 rok życia. Zatem o życiu lub śmierci decydowała ważna pieczątka potwierdzająca zatrudnienie. W nocy z 31 maja na 1 czerwca 1942 r. zgromadzono na placu Zgody pierwszą grupę Żydów, których dwa dni później skierowano do obozu zagłady w Bełżcu. Akcje kontynuowano w kolejnych dniach czerwca. Ogółem podczas tych akcji wysiedleniowych – jak podaje Elżbieta Rączy w książce pt. Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskich w latach 1939-1945 – zamordowano „na miejscu” ok. 120-300 osób i deportowano do Bełżca od 5000 do 7000…