Październikowe wysiedlenie z krakowskiego getta.

W dniach 27-29 października 1942 r. niemieckie władze okupacyjne Krakowa przeprowadziły drugą, straszliwą w skutkach akcję wysiedleniową z krakowskiego getta. Akcja rozpoczęła się późnym wieczorem 27 października, gdy getto zostało otoczone przez oddziały Sonderdienstu i policji. W słoneczny poranek 28 października Niemcy rozpoczęli selekcję pracowników Judenratu, a następnie pozostałych mieszkańców getta. Wszystkim Żydom mieszkającym w getcie nakazano opuścić, pod karą śmierci swoje mieszkania i ustawić się na ul. Józefińskiej, w okolicach siedziby Judenratu, gdzie na podstawie bliżej nieokreślonych kryteriów dokonano selekcji. Większość skierowano na plac Zgody, gdzie czekały już uzbrojone oddziały niemieckie. Tego dnia esesmani dokonali jeszcze wielu innych straszliwych zbrodni, o których żydowska społeczność Krakowa zawsze będzie pamiętała! W Szpitalu Żydowskim (ul. Józefińska 14), obłożnie chorych zamordowano a pozostałych brutalnie wrzucano na uprzednio przygotowany wóz, podobnie…

Ignacy Rosenstock (1889-1935)

25 października 1889 r. w Bochni urodził Ignacy Rosenstock syna Bernarda; działacz sportowy, sędzia piłkarski, współzałożyciel i dziennikarz sportowy Przeglądu Sportowego, który w początkowym okresie wydawany był jeszcze w Krakowie. Członek założyciel Polskiego Związku Piłki Nożnej w 1919 r. Pierwszy przewodniczący utworzonego, z jego inicjatywy Wydziału Spraw Sędziowskich przy PZPN. Autor pierwszych regulaminów sędziowskich. Jest uważany za jednego z pomysłodawców utworzenia polskiej ligi piłkarskiej. Z wykształcenia był inżynierem, pełnił funkcję zastępcy radcy Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie. Zmarł 29 maja 1935 r. w Krakowie. Pochowany jest na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej. Czytaj więcej: Internetowy Polski Słownik Bibliograficzny

Chaim Hirszman (1912-1946)

24 października 1912 r. urodził się w Janowie Lubelskim Chaim Hirszman, jedna z dwóch osób (drugim był Rudolf Reder), co do których istnieje pewność, że udało im się zbiec z obozu zagłady w Bełżcu. Przed wojną był mechanikiem i metalowcem. We wrześniu 1942 r. wraz z żoną i dzieckiem zostaje deportowany do Bełżca. Niestety jego najbliżsi zostają zamordowani zaraz po przyjeździe do obozu. Natomiast Chaima Hirszmana wybrano do pracy w brygadzie robotniczej demontującej obóz. W czerwcu 1943 r. udaje mu się uciec w czasie transportu do obozu zagłady w Sobiborze. Dość szybko przedostaje się w swoje rodzinne strony i wstępuje do Armii Ludowej. Po wyzwoleniu wstępuje do Milicji Obywatelskiej a następnie do Urzędu Bezpieczeństwa, gdzie pracuje do marca 1946 r., zwolniwszy się na własną prośbę. Jest bardzo…

„Archiwalna środa”. Maciej Jakubowicz – „z przekonania ortodoksyjny konserwatysta” – Kraków, 27 października 2021

Zapraszamy na spotkanie z cyklu „Archiwalne środy” poświęcone Maciejowi Jakubowiczowi, przewodniczącemu Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Krakowie i jego zmaganiom z PRL-em – 27 października 2021 r. w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” IPN w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8). Początek o godz. 18.00. Michał Zajda pracownik Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie jednocześnie członek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, przedstawi prelekcję i zaprezentuje dokumenty. Gościem specjalnym spotkania, które poprowadzi naczelnik archiwum krakowskiego IPN Rafał Dyrcz, będzie Tadeusz Jakubowicz, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Publiczność prosimy o zachowanie reżimu sanitarnego, a w szczególności o założenie maseczek. Maciej Jakubowicz (1911-1979) Z urodzenia wadowiczanin, oficer rezerwy 12. Pułku Piechoty Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. (dowódcza plutonu ciężkich karabinów maszynowych), więziony przez Niemców w Wiśniczu Nowym i katowni przy ul. Montelupich…

Rudolf Frühling (1866-1925)

22 października 1866 roku w Brzeżanach urodził się Rudolf Frühling syn Józefa i Libuszy z d. Katz; adwokat, radny miasta Krakowa (1902-1924), absolwent Wydziału Prawa UJ, działacz Stronnictwa Niezawisłych Żydów, członek Stowarzyszenia Kandydatów Adwokackich, członek prezydium Izby Adwokackiej w Krakowie, min. prezes rady nadzorczej SA „Znicz”, utworzonej celem produkowania zapałek i innych wyrobów z drewna. Rudolf Frühling zmarł 12 sierpnia 1925 roku w Krakowie i jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej. Foto: K. Rolle, Kraków. Rozszerzenie granic 1909-1915, Kraków 1931, s. 103 za Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich. Czytaj więcej: Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich.

Tiszrei 5782 w krakowskiej Gminie Wyznaniowej Żydowskiej

Za nami miesiąc Tiszrei (תשרי) – pierwszy miesiąc nowego roku żydowskiego. Rozpoczął się rok 5782. Tiszrei, który w tym roku przypadał między wieczorem 6 września a wieczorem 6 października b.r., licząc według kalendarza gregoriańskiego, tradycyjnie pełen jest ważnych żydowskich świąt. Pierwszego i drugiego dnia miesiąca krakowscy Żydzi świętowali początek nowego roku – Rosz ha-Szana (ראש השנה). Święto jest upamiętnieniem zakończenia stworzenia świata i stworzenia Adama i Ewy. Dwukrotnie wieczorem, po modlitwie w synagodze Remu, miała miejsce uroczysta kolacja w synagodze Kupa – miejscu spotkań członków krakowskiej Gminy. Życzenia noworoczne, w tym tradycyjne życzenie dobrego i słodkiego roku, złożyli wszystkim zebranym przewodniczący Tadeusz Jakubowicz, rabin Boaz Gadka oraz gabaj krakowskich synagog Kuba Lewinger. Na początku kolacji zebrani, zgodnie z tradycją, maczali jabłka w miodzie dla zapewnienia sobie słodkiego…

Spotkanie z Marianem Turskim

7 października br., o godz. 19, Marian Turski dał wykład „O obojętności w czasach w jakich żyjemy”, który odbył się w Klubie Adwokatów, przy ul. Sławkowskiej 1. Jednym z zaproszonych gości był Przewodniczący GWŻ Tadeusz Jakubowicz. Ponadto należy podkreślić, iż Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej uchwałą z dnia 4 lutego 2020 r. uhonorowało Mariana Turskiego odznaką „Adwokatura Zasłużonym” za wyznawanie wartości bliskich Adwokaturze. Za „bycie sumieniem społecznym”, które wzywa wszystkich do czujności i odpowiedzialności za losy świata oraz za zachowanie wzorców człowieczeństwa w każdym, nawet najtrudniejszym czasie. Czytaj więcej: Zaproszenie na spotkanie z Marianem Turskim Zdjęcie otrzymaliśmy dzięki uprzejmości krakowskiej adwokatury.

Aleksander Weissberg-Cybulski (1901-1964)

8 października 1901 roku w Krakowie urodził się Aleksander Weissberg-Cybulski syn Samuela; fizyk, pisarz, więzień NKWD. W 1951 roku opublikował wspomnienia pt. Wielka czystka, wydane w Paryżu przez Instytut Literacki w 1966. W Polsce praca ukazała się dopiero w 1990 roku nakładem wydawnictwa Czytelnik. Gdy był małym chłopcem przeniósł się wraz z rodziną do Wiednia, gdzie studiował min. matematykę oraz fizykę na tamtejszym Uniwersytecie. Już w czasach wiedeńskich sympatyzował z komunistami stając się dość szybko członkiem austriackiej partii komunistycznej. Następnie wyjechał do Berlina, gdzie podjął pracę w Instytucie Fizyki Technische Hochschule. Jego sympatie komunistyczne wzmagały się, co zaowocowało w marcu 1931 roku wyjazdem na kontrakt do ZSRR. Weissberg stał się dość szybko cenionym radzieckim naukowcem. W l. 30 XX wieku – pracując w Charkowie – był naocznym…

KL Plaszow

Prawdopodobnie w październiku 1942 roku – jak pisze Ryszard Kotarba – zapadła decyzja o budowie obozu w Płaszowie. Rozkaz w tej sprawie wydał dowódca SS i policji SS-Oberführer Julian Scherner. Oficjalna niemiecka nazwa brzmiała: Zwangsarbeitslager Plaszow des SS- und Polizeiführers im Distrikt Krakau (ZAL Plaszow). 27 listopada 1942 roku Scherner rozkazał skoncentrowanie w Płaszowie Żydów zatrudnionych w zakładach zbrojeniowych, w placówkach wojskowych i firmach wykonujących zamówienia dla wojska. Według najnowszych badań, szacuje się, że przez obóz w Płaszowie przeszło ok. 30-40 tys. więźniów, z tego zostało zamordowanych ok. 5 tysięcy Żydów i Polaków. Ryszard Kotarba, Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, wydanie II poprawione, Kraków 2016. Tekst przewodnik dostępny jest w całości: Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, wydanie II poprawione