19 maja 1883 roku w Przemyślu urodził się Maksymilian Rose syn Eliasza; lekarz neurolog, neuroanatom oraz psychiatra. Profesor neurologii i psychiatrii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Maksymilian Rose ukończył studia medyczne z wyróżnieniem na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W późniejszym okresie pobierał nauki w wielu europejskich klinikach. Min. W latach 1911–1912 był asystentem w kantonalnym Zakładzie dla Umysłowo Chorych w Rheinau w Szwajcarii. Od 1912 roku pracował w pracowni neurologicznej Zakładu Anatomii Opisowej UJ. W okresie I wojny światowej był lekarzem batalionowym w Legionach Polskich, a następnie kierował oddziałem neurologiczno-psychiatrycznym szpitali garnizonowych w Przemyślu i Krakowie. Prowadził też praktykę lekarską. W 1925 roku obejmuje stanowisko kierownika oddziału w Instytucie Cesarza Wilhelma w Berlinie. W 1928 roku został docentem neurologii Uniwersytetu Warszawskiego. Podejmuje również pracę w Szpitalu Psychiatrycznym…
17 maja 1913 r. we Lwowie urodziła się Erna Rosenstein; malarka oraz poetka żydowskiego pochodzenia. Studentka Wiener Frauen Akademie (1932-1934) oraz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1934-1936). Była związana ze środowiskiem Grupy Krakowskiej, szczególnie bliska artystyczna przyjaźń łączyła ją z Jonaszem Sternem. W okresie II wojny światowej przebywała w lwowskim getcie, następnie ukrywała się w Warszawie oraz Częstochowie. Po wojnie współtworzyła wraz z min. Tadeuszem Kantorem oraz Jonaszem Sternem odradzającą się Grupę Krakowską. W 1949 r. wyszła za mąż za Artura Sandauera i zamieszkała w Warszawie. Po wojnie opublikowała szereg tomików poezji oraz była niezwykle płodną malarką. Zmarła 10 listopada 2004 r. w Warszawie. Spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie Fot. © Jacek Kucharczyk, dostępna w https://web.archive.org/web/20071008191529im_/http://www.usakowska-wolff.com/Images/erna.jpg Czytaj więcej: https://zacheta.art.pl/pl/kolekcja/artysci/erna-rosenstein
16 maja 1889 r. w Krakowie urodziła się Laura Kaufman córka Bernarda; profesor genetyki i drobiarstwa na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, wybitna biolog-genetyk, członkini rzeczywista PAN.W wrześniu 1907 roku 18-letnia maturzystka, jako jedna z bardzo nielicznych wówczas kobiet podjęła naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim i aż do końca życia będzie uczuciowo związana z tą uczelnią. „Zmarła 9 sierpnia 1972 r. Spoczywa w kwaterze zasłużonych na lubelskim cmentarzu przy ul. Lipowej. Na wieść o jej śmierci, jedna z uczennic powiedziała: „śmierć pani Laury to zamknięcie epoki”. Należała do pokolenia uczonych polskich z przełomu dwóch stuleci, tych którzy budowali zręby kraju po latach niewoli.” Zdjęcie pochodzi ze strony Lubelskiego Towarzystwa Naukowego Czytaj więcej: https://cbr.gov.pl/rme-archiwum/2007/rme17/rme.php?strona=59
11 maja 1913 roku w Sławucie urodził się Włodzimierz Sztejn (Stein), syn Nauma. Sławuta była miastem, w którym etnicznie dominowali Żydzi, stanowiąc około 1870 roku niemal 65% ogółu mieszkańców. W okresie międzywojennym znajdowała się w granicach ZSRR, będąc miasteczkiem położonym przy granicy z Polską. Podczas II wojny światowej Niemcy zamordowali niemal wszystkich żydowskich mieszkańców ówczesnej Sławuty, a jednym z niewielu, którzy przeżyli, był właśnie Włodzimierz Sztejn. Po agresji niemieckiej na ZSRR 22 czerwca 1941 roku jako żołnierz Armii Czerwonej, trafia do niewoli. Aby zatrzeć swoje żydowskie pochodzenie, niszczy dokumenty, ale musi jeszcze wytłumaczyć obrzezanie. Właściwie na poczekaniu tworzy swoje fikcyjne muzułmańskie korzenie. Od tego momentu zaczyna funkcjonować jako czerkieski żołnierz Armii Czerwonej, Emir Art. Husein. Znając podstawy języka arabskiego oraz modlitwy muzułmańskie, przez wiele dni skutecznie udowadnia otaczającemu…
14 maja 1944 roku w obozie płaszowskim odbyła się chyba najstraszniejsza akcja, jaką mogli wyreżyserować Niemcy. Kiedy pod Kinderheim (obozowy dom dziecka) podjechały samochody ciężarowe, z głośników popłynęła znana niemiecka piosenka dla dzieci pt. Mamusi, podaruj mi konika (niem. Mamatschi schenke mir Pferdchen). W tym momencie Niemcy załadowali w brutalny sposób dzieci do samochodów, które wyjechały z obozu. Jaki los spotkał te dzieci, chyba nie musimy pisać … W powszechnym odczuciu dzień ten był uznawany za najtragiczniejszy w dziejach całego obozu w Płaszowie.
7 maja 1818 r. w Tarnowie urodził się Józef Oettinger; lekarz, historyk medycyny, pierwszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia żydowskiego. W wieku pięciu lat stracił ojca i matkę. Zaopiekował się nim krakowski kupiec, wuj Jakub Adler, który mieszkał na krakowskim Kazimierzu. Po ukończeniu gimnazjum podjął studia na Wydziale Filozoficznym UJ, aby po dwóch latach zmienić wydział i rozpocząć studia lekarskie. W 1843 r. uzyskał stopień doktora medycyny i rok później podjął pracę w krakowskim szpitalu żydowskim. W okresie „Wiosny Ludów” wszedł w skład powołanego przez patriotów Komitetu Narodowego, reprezentując postępową inteligencje żydowską. Wierzył w konieczność wspólnej z Polakami walki o niepodległość ojczyzny. Głosił konieczność powszechnego zrównania w prawach wszystkich, bez wyjątku na pochodzenie i wiarę. Jednocześnie prowadził wykłady z historii medycyny na Uniwersytecie. W 1863 r. Wydział Lekarski…
6 maja 1881 roku w Przemyślu urodził się Rafał Taubenschlag syn Bernarda Barucha i Cecylii Cyrli z domu Goldhart; historyk prawa, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Ponadto Rafał Taubenschlag w latach 1942–1947 pracował na stanowisku Visiting Research Professor of Ancient Civilisation w Columbia University i był twórcą czasopisma The Journal of Juristic Papyrology. W 1949 roku został laureatem nagrody im. Barczewskiego przyznawanej przez PAU. W roku 1950 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1955 roku podczas Międzynarodowego Zjazdu Papirologów w Wiedniu został wybrany przez aklamację jego honorowym przewodniczącym. Środowisko naukowe uczciło 75 rocznicę urodzin profesora i pięćdziesięciolecie jego pracy naukowej księgą pamiątkową pt. Symbolae Raphaeli Taubenschlag dedicatae. Czytaj więcej: https://www.law.uj.edu.pl/users/kprz/index.php/wykladali/prof-rafal-taubenschlag Rafał Taubenschalg zmarł 25…
4 maja 1660 roku w dzień św. Floriana tłumy szły w procesji z katedry do kościoła św. Floriana, młodzież akademicka korzystając z okazji rzuciła się na Żydów, stojących opodal, krwawo ich pobiła i obrabowała. Kilku Żydów przypłaciło ten napad życiem, a ci którzy zdążyli schronili się do domu „pod jaszczurkami” (Floriańska 6). Niestety niechęć do Żydów krakowskich żaków była ogromna, choć tak naprawdę trudno zrozumieć dlaczego? Mimo – jak pisze Majer Bałaban – ostrzeżeń i zakazów królewskich powtarzają się codziennie po drogach i miastach napady na Żydów. Jakieś ciemne indywidua krążą wśród prostaczków, pokazując „odręczne uniwersały trybunalskie”, a bandy łotrów wpadają do miast „używają zmyślnych prestekstów … umyśliwszy sobie jakieś listy w różnej postaci, częścią w żołnierskiej, częścią pielgrzymskiej, częścią szkolnej, po miastach i miasteczkach gromadnie chodząc,…
4 maja 1877 roku w Krakowie urodził się Mordechaj Gebirtig, z zawodu stolarz, z zamiłowania i pasji poeta, pieśniarz oraz aktor. Niemal przez całe życie związany z krakowskim Kazimierzem. „Mordechaj Gebirtig nazywany jest ostatnim żydowskim artystą ludowym (przynajmniej na terenie Polski) i Bertoltem Brechtem z Kazimierza. Jego twórczość odzwierciedla całą złożoność kultury i życia społecznego Żydów w przedwojennej Polsce, a przede wszystkim w Kroke, w Krakowie.” ( https://culture.pl/pl/tworca/mordechaj-gebirtig ) W grudniu 1940 roku musiał się przenieść z Krakowa do Łagiewnik. Tak, jako poeta żegnał się wówczas ze swoim ukochanym miastem: Żegnaj mi, Krakowie,Bywajże mi zdrów,Pod mym domem furka czeka już.Tu z mojego miastaGnają mnie jak psa.Jakże pusta dziś uliczka ma! 4 czerwca 1942 roku wraz z cała rodziną został rozstrzelany przez Niemców. Fot: CC/Wikimedia
2 maja 1860 r. w Peszcie urodził się Theodor Herzl; dziennikarz, twórca i główny ideolog współczesnego politycznego syjonizmu, założyciel i pierwszy przewodniczący Światowej Organizacji Syjonistycznej. Wychowywał się w zamożnej rodzinie węgierskich Żydów. Studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu. Po ukończeniu studiów pracował w austriackim wymiarze sprawiedliwości, jednak z biegiem lat coraz więcej czasu poświęcał literaturze i publicystyce. Początkowo uważał, że tzw. kwestia żydowska może zostać rozwiązana poprzez powszechną konwersję Żydów, a zatem i asymilację. Momentem zwrotnym w działalności Herzla była proces Dreyfusa. Doszedł wtedy do wniosku, że jedynym rozwiązaniem kwestii żydowskiej może być powszechna emigracja Żydów z diaspory i stworzenie własnego państwa. Swoją koncepcję przedstawił szerzej opinii publicznej w 1896 r. wydając w Wiedniu książkę pt. Der Judenstaat, która stała się punktem zwrotnym w rozwoju ruchu syjonistycznego w…