Zapraszamy na spotkanie z cyklu „Archiwalne środy” poświęcone Maciejowi Jakubowiczowi, przewodniczącemu Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Krakowie i jego zmaganiom z PRL-em – 27 października 2021 r. w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” IPN w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8). Początek o godz. 18.00. Michał Zajda pracownik Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie jednocześnie członek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, przedstawi prelekcję i zaprezentuje dokumenty. Gościem specjalnym spotkania, które poprowadzi naczelnik archiwum krakowskiego IPN Rafał Dyrcz, będzie Tadeusz Jakubowicz, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Publiczność prosimy o zachowanie reżimu sanitarnego, a w szczególności o założenie maseczek. Maciej Jakubowicz (1911-1979) Z urodzenia wadowiczanin, oficer rezerwy 12. Pułku Piechoty Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. (dowódcza plutonu ciężkich karabinów maszynowych), więziony przez Niemców w Wiśniczu Nowym i katowni przy ul. Montelupich…
22 października 1866 roku w Brzeżanach urodził się Rudolf Frühling syn Józefa i Libuszy z d. Katz; adwokat, radny miasta Krakowa (1902-1924), absolwent Wydziału Prawa UJ, działacz Stronnictwa Niezawisłych Żydów, członek Stowarzyszenia Kandydatów Adwokackich, członek prezydium Izby Adwokackiej w Krakowie, min. prezes rady nadzorczej SA „Znicz”, utworzonej celem produkowania zapałek i innych wyrobów z drewna. Rudolf Frühling zmarł 12 sierpnia 1925 roku w Krakowie i jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej. Foto: K. Rolle, Kraków. Rozszerzenie granic 1909-1915, Kraków 1931, s. 103 za Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich. Czytaj więcej: Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich.
Za nami miesiąc Tiszrei (תשרי) – pierwszy miesiąc nowego roku żydowskiego. Rozpoczął się rok 5782. Tiszrei, który w tym roku przypadał między wieczorem 6 września a wieczorem 6 października b.r., licząc według kalendarza gregoriańskiego, tradycyjnie pełen jest ważnych żydowskich świąt. Pierwszego i drugiego dnia miesiąca krakowscy Żydzi świętowali początek nowego roku – Rosz ha-Szana (ראש השנה). Święto jest upamiętnieniem zakończenia stworzenia świata i stworzenia Adama i Ewy. Dwukrotnie wieczorem, po modlitwie w synagodze Remu, miała miejsce uroczysta kolacja w synagodze Kupa – miejscu spotkań członków krakowskiej Gminy. Życzenia noworoczne, w tym tradycyjne życzenie dobrego i słodkiego roku, złożyli wszystkim zebranym przewodniczący Tadeusz Jakubowicz, rabin Boaz Gadka oraz gabaj krakowskich synagog Kuba Lewinger. Na początku kolacji zebrani, zgodnie z tradycją, maczali jabłka w miodzie dla zapewnienia sobie słodkiego…
7 października br., o godz. 19, Marian Turski dał wykład „O obojętności w czasach w jakich żyjemy”, który odbył się w Klubie Adwokatów, przy ul. Sławkowskiej 1. Jednym z zaproszonych gości był Przewodniczący GWŻ Tadeusz Jakubowicz. Ponadto należy podkreślić, iż Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej uchwałą z dnia 4 lutego 2020 r. uhonorowało Mariana Turskiego odznaką „Adwokatura Zasłużonym” za wyznawanie wartości bliskich Adwokaturze. Za „bycie sumieniem społecznym”, które wzywa wszystkich do czujności i odpowiedzialności za losy świata oraz za zachowanie wzorców człowieczeństwa w każdym, nawet najtrudniejszym czasie. Czytaj więcej: Zaproszenie na spotkanie z Marianem Turskim Zdjęcie otrzymaliśmy dzięki uprzejmości krakowskiej adwokatury.
8 października 1901 roku w Krakowie urodził się Aleksander Weissberg-Cybulski syn Samuela; fizyk, pisarz, więzień NKWD. W 1951 roku opublikował wspomnienia pt. Wielka czystka, wydane w Paryżu przez Instytut Literacki w 1966. W Polsce praca ukazała się dopiero w 1990 roku nakładem wydawnictwa Czytelnik. Gdy był małym chłopcem przeniósł się wraz z rodziną do Wiednia, gdzie studiował min. matematykę oraz fizykę na tamtejszym Uniwersytecie. Już w czasach wiedeńskich sympatyzował z komunistami stając się dość szybko członkiem austriackiej partii komunistycznej. Następnie wyjechał do Berlina, gdzie podjął pracę w Instytucie Fizyki Technische Hochschule. Jego sympatie komunistyczne wzmagały się, co zaowocowało w marcu 1931 roku wyjazdem na kontrakt do ZSRR. Weissberg stał się dość szybko cenionym radzieckim naukowcem. W l. 30 XX wieku – pracując w Charkowie – był naocznym…
Prawdopodobnie w październiku 1942 roku – jak pisze Ryszard Kotarba – zapadła decyzja o budowie obozu w Płaszowie. Rozkaz w tej sprawie wydał dowódca SS i policji SS-Oberführer Julian Scherner. Oficjalna niemiecka nazwa brzmiała: Zwangsarbeitslager Plaszow des SS- und Polizeiführers im Distrikt Krakau (ZAL Plaszow). 27 listopada 1942 roku Scherner rozkazał skoncentrowanie w Płaszowie Żydów zatrudnionych w zakładach zbrojeniowych, w placówkach wojskowych i firmach wykonujących zamówienia dla wojska. Według najnowszych badań, szacuje się, że przez obóz w Płaszowie przeszło ok. 30-40 tys. więźniów, z tego zostało zamordowanych ok. 5 tysięcy Żydów i Polaków. Ryszard Kotarba, Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, wydanie II poprawione, Kraków 2016. Tekst przewodnik dostępny jest w całości: Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, wydanie II poprawione
Zatem zaczynamy rok akademicki. Warto wspomnieć, jak kształtowały się losy Żydów na najstarszej polskiej uczelni jaką jest Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Pierwsi studenci Żydzi na Akademii Krakowskiej pojawili się dopiero w XVIII wieku, jednakże do metryki uniwersyteckiej wpisali się jako chrześcijanie. Byli to: Antoni Majowski (1721), Stefan Słomnicki (1724), Franciszek Samuel Przystawski (1725) i Wojciech Wibarski (1751). W czasach nowożytnych Żydzi długo nie mogli być profesorami. Przykładem takiego ich traktowania może być Józef Oettinger, któremu po uzyskaniu stopnia doktora medycyny oraz doktora chirurgii (1850) Wydział Lekarski UJ przyznał tytuł docenta (1863), którego jednak nie zatwierdziło austriackie Ministerstwo Wyznań i Oświaty w Wiedniu. Stanowisko docenta prywatnego otrzymał dopiero w 1868 roku, natomiast tytuł bezpłatnego profesora nadzwyczajnego w 1873 roku. Nigdy jednak nie mianowano go na stanowisko profesora rzeczywistego.…
Aleksandra Kurczab /Ala Zimmenstark/ PŁASZÓW DZISIAJ Spacerownik? Park dla rowerzystów? Cmentarz? Obóz? Młode mamy pchają wózki z dziećmi dwudziestego pierwszego wieku, a młody tatuś krzyczy na mnie, gdy chcę podjechać autem inwalidzkim pod pomnik. „Pomnik? Jaki pomnik? Zaraz zawołam straż”. On ma rację. Jest zakaz wjazdu. Czuję wewnętrzne rozdarcie. Ja chcę raz jeszcze dotknąć ziemi, która nosi w sobie prochy i krew tysięcy Żydów polskich i węgierskich, chcę usłyszeć w ciszy słonecznego dnia krzyk ich bólu. Dlatego odnowiłam wstrząsający napis na niewielkim pomniku. Napis w języku żydowskim i polskim. Moi współbracia, mogłam zrobić tylko tyle. Ale nie ma dnia, abym nie była z tymi, którzy padli z rąk katów. Co za straszny wiek, co za potworny zamysł zlikwidowania narodu na tak niebywałą skalę i tak nieludzkimi środkami.…
26 września 1899 roku w Krakowie urodził się Ludwik Gintel; piłkarz Żydowskiego Towarzystwa Sportowego Jutrzenka a następnie Cracovii, architekt oraz urzędnik bankowy. Ludwik Gintel oficjalnie w kronikach piłkarskich zapisał się jako najlepszy strzelec sezonu 1928, zatem nie podlega dyskusji, że jest to jeden z wybitniejszych przedwojennych polskich piłkarzy. Gintel miał jako pierwszy użyć określenia „święta wojna”, mówiąc o derbach Wisły z Cracovią. Od tego momentu to wyrażenie weszło do powszechnego użycia. Pierwsze kroki w futbolu stawiał w Jutrzence Kraków. Klub ten sympatyzował z Cracovią, a nie z pozostającymi w komitywie dwoma innymi krakowskimi zespołami: Wisłą i Makkabi. Gintel szybko włożył pasiasty trykot. O skali jego talentu najlepiej świadczą dwa fakty. Reprezentował Polskę w igrzyskach olimpijskich w Paryżu w 1924 roku oraz debiutował w barwach pierwszego zespołu w…
23 września 2021 roku o godzinie 12.00, przed synagogą Tempel odbyła się oficjalna uroczystość nadania znajdującemu się tam skwerowi imienia Ozjasza Thona. W uroczystościach wzięli udział min. Prezydent Miasta Krakowa prof. Jacek Majchrowski jak również Wiceprzewodniczący Rady Miasta Sławomir Pietrzyk. Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie reprezentował Przewodniczący Zarządu Tadeusz Jakubowicz, który w krótkim przemówieniu podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do upamiętnienia Ozjasza Thona jak również przybliżył jego postać. Dziękujemy. Abraham Ozjasz Thon urodził się 13 lutego 1870 roku we Lwowie. Thon pochodził z biednej ortodoksyjnej rodziny. Od najmłodszych lat wyróżniał się inteligencją oraz pracowitością. Był uczniem znanego talmudysty – Uriego Wolfa Salata – od którego w wieku 17 lat otrzymał nieoficjalny tytuł rabina. W latach 1888–1891 uczęszczał do II Gimnazjum Państwowego we Lwowie, a następnie podjął studia…