20 listopada 1927 roku w Krakowie urodziła się Miriam Akavia (dawniej Matylda Weinfeld); pisarka oraz tłumaczka, przewodnicząca Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej w Izraelu. Wychowała się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Oboje rodziców straciła podczas wojny, którą spędziła w krakowskim getcie, obozach KL Plaszow, KL Auschwitz oraz Bergen-Belsen. Gorąca orędowniczka pojednania polsko-żydowskiego, za co otrzymała Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. „Zaraz po wojnie myślałam, że moja noga już nigdy tutaj niepostanie. Dzisiaj już wiem, że nie mogę wykreślić Polski, a zwłaszcza Krakowa, z mojego życia” powiedziała kiedyś podczas spotkania z młodzieżą w Polsce. Zmarła 16 stycznia 2015 roku w Tel Awiwie. Do najbardziej znanych jej prac w Polsce zaliczyć należy: Jesień młodości, Kraków 1989Moja winnica, Warszawa 1990Cena, Wrocław 1992Moje powroty, Kraków 2005 Wspomnienia Miriam Akavii fot. Miriam Akavia. Fot. PAP/S. Łaszewski

16 listopada 1919 r. w Krakowie urodził się Natan Gross syn Jakuba; reżyser, scenarzysta, producent filmowy, krytyk i historyk filmu, poeta, pisarz, edytor i wydawca publikujący w języku polskim i hebrajskim. Ukończył Gimnazjum Hebrajskie w Krakowie. Maturę zdał w 1938 r. i podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz równolegle na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Niestety wojna przerywa jego edukację. Zaraz na początku wojny usiłuje przedostać się do Lwowa, lecz na wieść o zajęciu miasta przez Sowietów, którą otrzymał niemal na jego rogatkach, decyduje się na powrót do Krakowa, gdzie pozostaje do początku 1941 r. Od tego momentu zaczyna się gehenna okupacyjna rodziny Grossów. Przenoszą się w poszukiwaniu schronienia kolejno do podkrakowskich Czyżyn, Grębałowa, Wieliczki a następnie zostają wysiedleni do krakowskiego getta. W grudniu 1942 r. dzięki…

15 listopada 1942 roku Niemcy przeprowadzili kolejne akcje deportacyjne z gett w Tarnowie i Rzeszowie. W Tarnowie po wyjściu robotników do pracy obstawiono dzielnicę żydowską. Wszystkich złapanych odsyłano na dworzec kolejowy, gdzie przygotowywano transport do obozu zagłady w Bełżcu. Zlikwidowano także wiele placówek pracy, a zatrudnionych w nich ludzi deportowano. Wywieziono wówczas ok. 2500-3000 Żydów, a około 30 zamordowano na miejscu. Po tej akcji podzielono getto na części A i B – dla pracujących i niepracujących. W Rzeszowie w wyniku akcji deportacyjnej wywieziono ok. 1500 Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. Po tej akcji w rzeszowskim getcie zostało już tylko ok. 3500 mieszkańców. Również w Rzeszowie Niemcy podzielili getto na „getto A” – dla pracujących – znajdujące się na wschód od ul. Baldachowskiej oraz „getto B” –…

15 listopada 1881 roku w Warszawie urodził się Jan Hilary Lachs syn Bernarda i Reginy. Wychowywał się w rodzinie konserwatywnej, bowiem do dwunastego roku życia posługiwał się wyłącznie językiem żydowskim (jidysz). W 1902 roku uzyskał świadectwo dojrzałości w II Gimnazjum Rządowym w Warszawie, a następnie podjął naukę w Wyższej Szkole Technicznej w Karlsruhe gdzie studiował chemię. W latach 1904–1905 studiował na uniwersytecie w Lipsku, skąd przeniósł się na uniwersytet w Heidelbergu. Stopień doktorski uzyskał w 1910 roku. W 1911 roku udał się do Berlina i znalazł zatrudnienie w Pracowni Biologicznej Szpitala Miejskiego. W 1912 roku powrócił do Warszawy. Przez rok był asystentem prof. Jana Zawidzkiego, wybitnego chemika, późniejszego rektora Politechniki Warszawskiej (1918/1919). Publikował w tym czasie artykuły z wynikami własnych prac oraz zamieścił liczne recenzje z zakresu…

14 listopada 1943 roku Niemcy zlikwidowali obóz pracy dla Żydów w Bieżanowie (Judenarbeitslager III – Julag). Tego dnia grupę sześćdziesięciu więźniów wysłano do obozu w Płaszowie, a następnie rozstrzelano, tylko nielicznych wywieziono do obozu w Skarżysku. W tym czasie zostały także zlikwidowane pozostałe obozy pracy dla ludności żydowskiej: Julag I w Płaszowie oraz Julag II w Prokocimiu. Obozy pracy dla Żydów w Płaszowie, Prokocimiu i Bieżanowie wpisują się w tragiczne losy więźniów ginących od morderczej pracy. Ich istnienie, choć krótkie, pochłonęło wiele ofiar spośród ludności żydowskiej pochodzącej z Krakowa i okolic. Niestety, o istnieniu tych obozów pamięta dzisiaj niewiele osób. Co więcej, miejsca, gdzie były zlokalizowane, w żaden sposób nie są oznaczone. Jedynie wąska grupa ludzi interesująca się tym tematem zdaje sobie sprawę, że w tych miejscach…

14 listopada 1876 roku w Krakowie urodził się Chaim Hilfstein syn Jakuba i Zofii zd. Rosner; działacz społeczno-polityczny, syjonista. Lekarz specjalista chorób wewnętrznych pracował min. w szpitalu św. Łazarza Ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie (1897), oraz medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim (doktorat uzyskał w 1904 roku). W listopadzie 1918 roku członek Żydowskiej Rady Narodowej dla Zachodniej Galicji. Współzałożyciel w roku 1897 Związku Żydowskiej Młodzieży „Przed-świt-Haszahar” będącego pierwszym stowarzyszeniem syjonistycznym w Krakowie. Niemal przez cały okres międzywojenny obok Ozjasza Thona był jednym z liderów Organizacji Syjonistycznej Małopolski Zachodniej i Śląska. Był delegatem na kongresy syjonistyczne w Karlsbadzie (1921), Wiedniu (1925) oraz Bazylei (1927). Współzałożyciel Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Tarbuth” (1922). Od roku 1922 wchodził w skład władz Nowego Dziennika. Wiele uwagi poświęcał szkolnictwu wspierając je na wszystkich poziomach, za co…

13 listopada 1888 roku w Chrzanowie urodził się Ignacy Izaak Schwarzbart syn Markusa Saula i Chany z Michalików; adwokat, polityk oraz publicysta. Poseł na Sejm V kadencji (1938-1939), członek Rady Narodowej RP na uchodźstwie, członek Rady Krakowskiej Gminy Wyznaniowej (1924-1936) oraz Rady Miejskiej (1933-1939). Ukończył Gimnazjum w Podgórzu (1908) – późniejsze VI Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki, a następnie prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (doktorat w 1913 roku). Po studiach prowadził kancelarią adwokacją. W okresie I wojny światowej służył najpierw w armii austro-węgierskiej a następnie w Wojsku Polskim. W latach 1921–1925 redaktor naczelny syjonistycznego krakowskiego Nowego Dziennika. Należał do Komitetu Administracyjnego Światowego Kongresu Żydów. W czasie Zagłady organizował pomoc dla Żydów. W roku 1946 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zaangażował się w działalność międzynarodowych organizacji żydowskich. W instytucie…

10 listopada 1643 roku przybył do Krakowa rabin Jomtobh Lippman Heller (1579-1654) celem objęcia funkcji drugiego rektora krakowskiej jesziwy oraz rabina Krakowa. Heller był wybitnym talmudystą oraz autorem literatury religijnej jak również wielu dzieł kabalistycznych, filozoficznych, matematycznych i astronomicznych. Urodził się w Wallerstein i jak pisze Majer Bałaban – był to Żyd zupełnie innego typu, niż Żydzi polscy. Spokojny, syntetyczny nie lubiący pilpulistyki. Jomtobh Lippman Heller przed przybyciem do Krakowa był rabinem w Czechach (Praga, Nikolsburg na Morawach), Austrii (Wiedeń) oraz w Polsce (Niemirowo na Podolu oraz Włodzimierz Wołyński). Przez 28 lat pełnił funkcje dajana w Pradze. W obliczu toczącej się wojny 30-letniej stanął w obliczu określenia wysokości kontrybucji, jaką mieli płacić poszczególni członkowie praskiej gminy. Jako człowiek uczciwy, starał się, aby ciężar kontrybucji ponosili głównie najbogatsi…

9 listopada 1831 roku urodził się Antoni Rosner syn Dawida, jeden z pionierów dermatologii polskiej a zarazem wybitny dydaktyk. Pochodził z rodziny tarnowskich Żydów. Przez rodziców wychowywany był w duchu poszanowania tradycji żydowskiej, jaki i w głębokim patriotyzmie oraz umiłowaniu ojczyzny. Studia lekarskie ukończył w Wiedniu, tam też się doktoryzował. W 1862 roku habilitował się jako pierwszy w dziejach Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) z zakresu dermatologii i wenerologii. Został następnie powołany na stanowisko docenta dermatologii UJ. Dopiero w roku 1894 otrzymuje profesurę zwyczajna rzeczywistą. Był jednym z ostatnich lekarzy przyjmujących w zabytkowym szpitalu św. Ducha. Dom Rosnerów był znany w ówczesnym Krakowie, a profesor uchodził nie tylko za znakomitego diagnostę i wytrawnego terapeutę, lecz także za ozdobę towarzystwa. Bliskie, wręcz przyjacielskie stosunki łączyły go z rodziną…