Małgorzata Międzobrodzka i Agnieszka Mysakowska laureatkami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała

3 marca zostanie wręczona Nagroda im. Księdza Stanisława Musiała, przyznawana osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. Za twórczość nagrodzona została historyczka Małgorzata Międzobrodzka, a za działalność społeczną – nauczycielka Agnieszka Mysakowska. Małgorzata Międzobrodzka jest autorką książki o historii wielickich Żydów „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna”. To monumentalne, liczące ponad 500 stron dzieło, ukazało się w 80. rocznicę Zagłady wielickich Żydów. Autorka od 1997 do 2016 roku kierowała działem historycznym Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. W tym czasie przygotowała dwie wystawy o wielickich Żydach, wygłaszała referaty, badała archiwa, nawiązywała kontakty z dawnymi żydowskimi obywatelami miasta – te wszystkie działania miały duże znaczenie dla przywracania w Wieliczce pamięci o jej dawnych mieszkańcach. Książkę „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” napisała już na emeryturze, pracując nad dokumentacją na własny rachunek i…

Zginął ponieważ był Żydem

10 lutego 1946 r. został zamordowany w Nowym Targu Dawid Grassgrün jeden z pierwszych Żydów, którzy powrócili do tego miasta po zakończeniu wojny. Zaraz po powrocie podjął się trudu odbudowy żydowskiego życia w mieście. Jako przedstawiciel Żydowskiego Stowarzyszenia Religijnego w Nowym Targu podpisywał się na metrykach śmierci. Zabiegał o zwrócenie Żydom synagogi, którą w grudniu 1940 r. zamieniono na kino. Według córki Grassgrüna to właśnie owe starania w sprawie odzyskania nowotarskiej synagogi stały się przyczyną jego śmierci. Późnym wieczorem 10 lutego 1946 r., posterunek MO w Nowym Targu przyjął zgłoszenie o napadzie rabunkowym i zabójstwie. Anna Grońska, kobieta mieszkająca u Grassgrüna na kwaterze i bezpośredni świadek jego śmierci, w zeznaniu złożonym następnego dnia przytaczała słowa ofiary i oprawców:„o godzinie 9-tej, będąc w mieszkaniu Dawida Grassgrüna, usłyszałam szmer…

Żydowski Tarnów (1939-1944)

9 lutego 1944 roku Niemcy ogłosili Tarnów miastem „wolnym od Żydów”, tym samym przestał istnieć liczący w 1939 roku ok. 25 tys. mieszkańców żydowski Tarnów! Wojska niemieckie wkroczyły do Tarnowa w dniu 7 września 1939 r. Niemal natychmiast, gdyż już w listopadzie 1939 r., Niemcy spalili lub wysadzili wszystkie synagogi oraz domy modlitwy. 19 czerwca 1942 r. w Tarnowie utworzono ogrodzone getto dla ludności żydowskiej liczące ok. 40 tys. mieszkańców. W czerwcu 1942 r. w tarnowskim getcie mieszkało ok. 40 tys. Żydów. Getto zostało zlikwidowane w pięciu etapach: 11-18 czerwca 1942 r. – w tych dniach do obozu zagłady w Bełżcu wywieziono z Tarnowa ok. 8 tys. Żydów w trzech transportach. Wszystkich uznanych z niezdolnych do podróży (starców, chorych, kalekich i matki z małymi dziećmi), ogółem ok.…

Stella Müller-Madej (1930-2013)

5 lutego 1930 roku w Krakowie, urodziła się w zasymilowanej, zamożnej rodzinie żydowskiej Stella Müller-Madej, córka Zygmunta oraz Berty z domu Bleiweis. Jedna z ocalonych Oskara Schindlera, autorka wstrząsających wspomnień, przetłumaczonych na dziewięć języków, „Oczami dziecka” (Kraków, 1991) W marcu 1941 r. trafiła do krakowskiego getta a następnie do obozu płaszowskiego. W 1944 r. wywieziono ją do KL Auschwitz, gdzie jako żydówka była skazana na śmierć. Jednak dzięki wstawiennictwu swojego wujka, znalazła się na tzw. liście Schindlera. Wraz z innymi więźniami z listy została wysłana do fabryki Brunnlitz na Morawach, gdzie doczekała wyzwolenia w 1945 r. Wspomnienia autorki z czasów okupacji są w Stanach Zjednoczonych przyrównywane do „Dziennika Anny Frank”. W 2001 r. ukazała się druga część pamiętników autorki – „Dziewczynka z listy Schindlera. Lata powojenne”. Stella…

Zygmunt Grünberg (1896-1945)

1 lutego 1896 r. w Krakowie urodził się architekt Zygmunt Grünberg twórca wielu znakomitych funkcjonalistycznych projektów architektury mieszkaniowej w latach 30. XX wieku. Po klęsce wrześniowej kontynuował swoją pracę, ale już w bardzo ograniczonym zakresie realizując wcześniej rozpoczęte projekty. Jego droga, jest bardzo charakterystyczna i typowa dla krakowskich Żydów – getto a następnie obóz w Płaszowie. Nazwisko architekta często pojawia się w opracowaniach dotyczących historii obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Na polecenie komendanta obozu, Grünberg pełnił funkcję głównego inżyniera bauleitungu – kierownictwa budowy obozu. Obarczony dramatyczną odpowiedzialnością za budowę, maltretowany przez komendanta Amona Götha, uchronił od śmierci wielu współpracowników i współwięźniów. Z Płaszowa został wyprowadzony wraz z rodziną w ostatnim transporcie do KL Auschwitz-Birkenau, skąd wysłano go do obozu Flossenbürg. Do najważniejszych jego prac zaliczyć należy Kamienice przy ul: Augustiańskiej…

Wizyta Pana Douglasa Emhoffa w synagodze Remu

29 stycznia 2023 r., Douglas Emhoff, mąż Wiceprezydent Kamali Harris, wysłannik administracji Prezydenta USA Joe Bidena w zakresie zwalczania antysemityzmu i wspierania pamięci o Holocauście, odwiedził synagogę i cmentarz Remu, gdzie spotkał się z Przewodniczącą i Wiceprzewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. W spotkaniu uczestniczyli również Ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce Mark Brzezinski oraz Konsul Generalna Pani Erin Nickerson. Pan Douglas Emhoff był bardzo zadowolony i pod wrażeniem całego pobytu w Polsce.  Foto: własność – American Center Krakow, U.S. Consulate General Kraków

„Krakowski Kazimierz. Historia i kultura”

W styczniu br., ukazała się najnowsza książka z cyklu Biblioteka Krakowska nr 168 „Krakowski Kazimierz. Historia i kultura” autorstwa dr hab. Bogusława Krasnowolskiego prof. UPJPII oraz wykładowcy teorii konserwacji zabytków w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Bogusław Krasnowolski ponadto jest autorem licznych prac naukowych (10 książek, około 200 artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych) z dziedziny historii sztuki i urbanistyki oraz ochrony zabytków. Od 1990 roku jest wiceprzewodniczącym Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.