13 listopada 1888 r. w Chrzanowie urodził się Ignacy Izaak Schwarzbart syn Markusa Saula i Chany z Michalików; adwokat, polityk oraz publicysta. Poseł na Sejm V kadencji (1938-1939), członek Rady Narodowej RP na uchodźstwie, członek Rady Krakowskiej Gminy Wyznaniowej (1924-1936) oraz Rady Miejskiej (1933-1939).Ukończył Gimnazjum w Podgórzu (1908) – późniejsze VI Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki, a następnie prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (doktorat w 1913 r.). Po studiach prowadził kancelarią adwokacją. W okresie I wojny światowej służył najpierw w armii austro-węgierskiej a następnie w Wojsku Polskim. W latach 1921–1925 redaktor naczelny syjonistycznego krakowskiego Nowego Dziennika. Należał do Komitetu Administracyjnego Światowego Kongresu Żydów. W czasie Zagłady organizował pomoc dla Żydów. W 1946 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zaangażował się w działalność międzynarodowych organizacji żydowskich. W instytucie Jad…

3 listopada 1840 r. w Częstochowie urodził się Szymon Dankowicz; rabin postępowy związany z krakowską synagogą Tempel, charakteryzujący się postawą patriotyczną, gorący orędownik porozumienia z Polakami. Absolwent Szkoły Rabinów w Warszawie, Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu oraz Wydziału Filozoficzno-Historycznego warszawskiej Szkoły Głównej. Posiadał smichę rabinacką otrzymaną od Dow Bera Meiselsa. W 1862 r. wydał w warszawskiej oficynie Orgelbranda podręcznik do nauki religii mojżeszowej. W latach 1861-1862 uczestniczył w manifestacjach patriotycznych, za co został przez władze rosyjskie aresztowany i zesłany na wygnanie. Brał udział w Powstaniu Styczniowym (1863-1864). Od połowy lat 60. XIX wieku, pełnił funkcję kaznodziei w Synagodze Postępowej w Krakowie. W 1868 r. został mianowany przez prezydenta Krakowa Józefa Dietla, na stanowisko rabina reformowanej Synagogi Tempel na krakowskim Kazimierzu. Uroczyste wprowadzenie Dankowicza odbyło się 18 stycznia 1868 r., będąc wydarzeniem…

1 listopada 1889 r. w Krakowie urodził się Józef Lustgarten syn Wilhelma; piłkarz, działacz piłkarski, trener reprezentacji Polski, sędzia międzynarodowy oraz prawnik.Absolwent III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. Studiował prawo w Krakowie i Wiedniu, gdzie odbył aplikację sędziowską oraz w 1913 r. zdał egzamin na dyplomowanego sędziego piłkarskiego. W czasie I wojny światowej walczył w II Brygadzie Legionów. W 1919 r. obronił doktorat i podjął pracę w charakterze urzędnika oraz radcy prawnego. Zaraz po zakończeniu wojny podjął się ratowania osłabionych po wojnie Cracovii oraz Wisły (wtedy jeszcze było to możliwe). Jego artykuły w Przeglądzie Sportowym poruszające tematykę sędziowania były niejako lekturą obowiązkową dla przyszłych sędziów piłkarskich. Lustgarten oprócz tego, że zajmował się teorią piłki nożnej, również ją uprawiał. W latach 1906-1911 grał na pozycji bramkarza w Cracovii…

15 sierpnia 1648 r. zmarł rabin Jozue ben Józef (ur. 1590). Od roku 1639 ostatni samodzielny rektor krakowskiej jesziwy, jak również naczelny rabina miasta Krakowa. Jego najważniejszym dziełem było Megine Szlomo (Amsterdam 1715), które analizuje różnice pomiędzy opiniami Rasziego – najwybitniejszego komentatora Tory i Talmudu, a opiniami jego potomków opowiadając się po stronie poglądów Rasziego. Jozue syn Józefa zwany podług swego głównego dzieła Magine Szlomoh, urodził się w Wilnie w roku 1590 i pobierał – jak pisze Majer Bałaban – nauki u słynnych uczonych swego czasu, Jozuego ben Samuela w Przemyślu, u Majera z Lublina i u Jozuego Falka we Lwowie. Ożenił się z Marją, córką bogatego Żyda Samuela z Brześcia Litewskiego i piastował po kolei rabinat w Przemyślu, Tykocinie, Grodnie i we Lwowie na przedmieściu krakowskim.…

20 lipca 1633 r. zmarł Natan Spira (urodzony w 1583 r., niestety nie znamy jego dokładnej daty urodzin). Wybitny kabalista, kaznodzieja, znawca literatury talmudycznej i filozoficznej, przewodniczący sądu rabinackiego w Krakowie. Co ciekawe Spira był zięciem członka krakowskiego kahału Mojżesza Jakubowicza, który zapewnił mu środki na kontynuację studiów. Przez współczesnych był uważany za świętego. Głosił, że rozproszenie narodu żydowskiego (diaspora) i wędrówka dusz (gilgul neszamot), poprzez kolejne wcielenia, są karą za skażenie Izraela grzechem. Cały swój majątek poświęcił na cele dobroczynne i naukowe. Począwszy od 1617 roku był – jak pisze Henryk Halkowski – rektorem krakowskiej jesziwy, gdzie wykładał Torę, Talmud i komentarze według zasad kabały praktycznej Ariego, najwybitniejszego nowożytnego mistyka. Według legendy Spira całymi nocami „siedział w swej uczelni i zgłębiał kabalistyczne pisma”, a świeca w…

15 lipca 1840 r. w Tarnowie urodził się Arnold Chaim de Porada Rapaport syn Dawida i Karoliny zd. Herz: radny miasta Krakowa w latach 1872-1881, poseł na Sejm Krajowy (1876-1907) i do Rady Państwa (1879-1907), prezes Towarzystwa Opieki nad Zaniedbanymi Chłopcami Starozakonnymi w Krakowie, fundator szkoły rzemieślniczej dla młodzieży żydowskiej w Krakowie, przewodniczący Komitetu Pomocy dla Ubogiej Ludności Żydowskiej w Galicji. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. Adwokat, przemysłowiec, finansista oraz filantrop. Absolwent Gimnazjum św. Anny w Krakowie (1858) i Wydziału Prawa UJ (1862). Doktorat obronił w 1863 r. Pracował jako adwokat od 1870 roku w Krakowie i Wiedniu. Członek rad nadzorczych Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Ziemskiego i Galicyjskiego Towarzystwa Parcelacji i Budowy oraz Galicyjskiego Banku dla Handlu i Przemysłu w Krakowie, współorganizator Banku Krajowego w…

Zapewne Państwo przechodzili ulicą Miodową, mijając synagogę Kupa, obok której obecnie mieści się siedziba Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. To budowla wyjątkowa o bogatej historii. Sama nazwa wywodzi się od nazwy funduszu kahału (mi-kupat ha-kahal). Synagoga wybudowana została ok. l. 40 wieku XVII. Budowlę przyparto do muru miasta Kazimierz, zresztą resztki tego muru dalej można zobaczyć od strony ul. Warszauera. Obecnie poziom posadzki współczesnej synagogi został podniesiony jak zresztą wielu budowli w Krakowie, o ok. 80 cm względem pierwotnego stanu. W początkowym okresie w budynku znajdowały się odrębne sale dla mężczyzn i kobiet (obecnie babiniec synagogi znajduje się na antresoli, znajdującej się wewnątrz głównej sali modlitwy). Synagoga przechodziła wiele modernizacji. Pierwsza z nich została przeprowadzona w okresie, gdy mury Kazimierza straciły swoje obronne zastosowanie. Wówczas od strony…

5 lipca 1940 r. na podstawie zarządzenia Stadthaupmana Carlo Gottloba Schmida (1889-1966), wydanego na polecenie gestapo, krakowski Judenrat zmuszony został do powołania Żydowskiej Służby Porządkowej tzw. Jüdischer Ordnungsdienst (OD). Szefem Policji mianowany został krakowski szklarz Symche Spira, który dał się zapamiętać jako oddany współpracownik Niemców. Jak wspomina pamiętnikarz getta, lekarz i społecznik Aleksander Bieberstein (1889-1979) w swojej pracy pt. Zagłada Żydów w Krakowie – „do Ordnungsdienstu dostały jednostki o niskiej etyce i moralności. Po zwolnieniu się ze służby ludzi przyzwoitych, którzy w warunkach stworzonych przez kierownictwo OD nie mogli działać zgodnie ze swym sumieniem, pozostali w OD szpiedzy, donosiciele, sadyści, ślepi wykonawcy rozkazów okupanta, mający z czasem na sumieniu życie bardzo wielu Żydów. Przez cały okres okupacji Ordnungsdienst był narzędziem w ręku gestapo, na jego polecenie odemani…

Dzisiaj wspominamy Eliezera Askenazego syna Eliasza, lekarza, rabina Krakowa w l. 1584-1585 Urodził się zapewne w Wenecji (chociaż wg innych źródeł gdzieś na terenie Imperium Osmańskiego). Studiował w Salonikach, w jesziwie rabina J. Taiłacaka. W wieku 26 lat został rabinem w Kairze. W tym okresie zasięgali jego opinii rabin J. Karo z Safedu (Cfatu), opracowujący swoje kodeksy prawa talmudycznego i słynny komentator, rabin Mojżesz Alszich; korespondował także z rabinem M. Isserlesem (ReMU) z Krakowa i S. Lurią (Maharszalem) z Lublina. Po 22 latach opuścił w nieznanych okolicznościach Kair i objął w 1561 r. stanowisko rabina w Famaguście na Cyprze. Odwiedził go tam podróżnik Eliahu z Pesaro, który określił go jako „chwałę naszego pokolenia” i zachwycał się jego wiedzą, pobożnością i znajomością 12 języków. Po zajęciu w 1570…

2 lipca 1864 r. w Drohobyczu urodził się Leon Sternbach syn Józefa; profesor filologii klasycznej UJ, bizantynista, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Uczęszczał do gimnazjum w Drohobyczu. Następnie podjął studia na uniwersytetach w Lipsku i Dreźnie (1882-1883) oraz w Wiedniu (1883-1885), gdzie uzyskał doktorat. Habilitację i docenturę uzyskał na Uniwersytecie Lwowskim w 1889 r. Jednak zawodowo i naukowo związał się na całe życie z Uniwersytetem Jagiellońskim. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1892 r., profesora zwyczajnego w 1897 r. W 1935 r. przeszedł na emeryturę, otrzymując tytuł profesora honorowego. W roku akademickim 1904/1905 pełnił ponadto funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Od 1893 r. był członkiem AU, potem PAU. W 1918 r. odebrał doktorat honoris causa krakowskiej uczelni.Leon Sternbach uważany jest za jednego z najwybitniejszych bizantynistów na świecie, albowiem przyczynił się do…