10 maja 1945 roku w Koczwarach (woj. kieleckie) około godziny 3 nad ranem do domu weszło kilku uzbrojonych mężczyzn. Część z nich była w mundurach wojskowych, inni w ubraniach cywilnych. Szukano mężczyzny z wąsami. Po wejściu do pokoju, gdzie przebywały trzy osoby, zapytano jednego z nich o narodowość. Po usłyszeniu, że jest Żydem, wyprowadzono go na zewnątrz i zastrzelono. W pokoju natomiast zastrzelono drugiego Żyda i Żydówkę. Pierwszy zabity nazywał się Michał Raczkowski, kolejne ofiary to Jan Michał Glein vel Bechtig i Trzcińska Anna. Sprawcy zabrali cały dobytek należący do Żydów. Mord miał niewątpliwie podłoże rasowe i rabunkowe. Napastnicy, dokonując zaboru mienia, zwracali uwagę, by nie zabrać rzeczy należących do mieszkających tam Polek. Dzień później w Maniowych (woj. krakowskie) zostało zabitych czterech Żydów. Zginęli wówczas: Reich Wilhelm,…
7 maja 1818 r. w Tarnowie urodził się Józef Oettinger; lekarz, historyk medycyny, pierwszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia żydowskiego.W wieku pięciu lat stracił ojca i matkę. Zaopiekował się nim krakowski kupiec, wuj Jakub Adler, który mieszkał na krakowskim Kazimierzu. Po ukończeniu gimnazjum podjął studia na Wydziale Filozoficznym UJ, aby po dwóch latach zmienić wydział i rozpocząć studia lekarskie. W 1843 r. uzyskał stopień doktora medycyny i rok później podjął pracę w krakowskim szpitalu żydowskim. W okresie „Wiosny Ludów” wszedł w skład powołanego przez patriotów Komitetu Narodowego, reprezentując postępową inteligencję żydowską. Wierzył w konieczność wspólnej z Polakami walki o niepodległość ojczyzny. Głosił konieczność powszechnego zrównania w prawach wszystkich, bez wyjątku na pochodzenie i wiarę. Jednocześnie prowadził wykłady z historii medycyny na Uniwersytecie. W 1863 r. Wydział Lekarski UJ…
6 maja 1881 roku w Przemyślu urodził się Rafał Taubenschlag syn Bernarda Barucha i Cecylii Cyrli z domu Goldhart; historyk prawa, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Ponadto Rafał Taubenschalg w latach 1942–1947 pracował na stanowisku Visiting Research Rrofessor of Ancient Civilisation w Columbia University i był twórcą czasopisma The Journal of Juristic Papyrology. W 1949 roku został laureatem nagrody im. Barczewskiego przyznawanej przez PAU. W roku 1950 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1955 roku podczas Międzynarodowego Zjazdu Papirologów w Wiedniu został wybrany przez aklamację jego honorowym przewodniczącym. Środowisko naukowe uczciło 75 rocznicę urodzin profesora i pięćdziesięciolecie jego pracy naukowej księgą pamiątkową pt. Symbolae Raphaeli Taubenschlag dedicatae. Czytaj więcej: Rafał Taubenschalg Rafał Taubenschlag zmarł 25…
2 maja 1946 r. pod Krościenkiem grupa bandytów związanych z Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” dowodzonych przez Józefa Kurasia ps. „Ogień”, otworzyła ogień do żydowskich cywili uciekających za granicę, zabijając kilkunastu z nich. „Stałym elementem rozprowadzanych na Podhalu ulotek „Ognia” było też utożsamianie ludności żydowskiej z komunistycznym reżimem – czytamy w broszurze wydanej przez krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej w 2017 roku pt. Józef Kuraś „Ogień” i Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica” – O ile likwidacja funkcjonariuszy bezpieki czy partii miała swoje uzasadnienie, o tyle nie da się usprawiedliwić aktów przemocy wobec zwykłych, niezaangażowanych w działalność polityczną ludzi. W negocjacjach z UB w 1946 r. Kuraś postulował nawet przeprowadzenie akcji wysiedlenia Żydów z Podhala – podobnie jak odbywało się to w tych latach w odniesieniu do Niemców, Białorusinów i Ukraińców. Dawni…
1 maja 1918 roku w Dobczycach urodziła się Maria Róża Jakubowicz córka Abrahama Pistola. Maria Róża Jakubowicz – jaki pisał przed laty Sławomir Pastuszka w Naszej Gminie – nazywana była przez krakowskich Żydów „Matką Gminy” i uważana jest za wzór żydowskiej kobiety. Dzięki jej niezwykłej osobowości członkowie krakowskiej Gminy odczuwali szczególny rodzaj wspólnoty i więzi. Mogli poczuć się jak w prawdziwym żydowskim domu, który większość straciła w czasie Holocaustu. Jej bohaterska postawa i odwaga podczas II wojny światowej zasługuje na wielkie uznanie. Po wojnie, zaraz po przybyciu do Krakowa w czerwcu 1945 roku, Maria Jakubowicz zaangażowała się w pracę dla Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego przy ulicy Długiej 38. Zajmowała się przede wszystkim dziećmi, w większości sierotami, które ocalały na terenach polskich oraz przyjechały jako repatrianci z polskich domów…
30 kwietnia 1638 roku Izak Jakubowicz otrzymał pozwolenie od króla na budowę synagogi. Jednak nim przejdziemy do samej synagogi, słów kilka o rodzinie Jakubowiczów, której chwałą i ostoją był Izak, zwany zdrobniale Reb Ajzyk reb Jekeles. Protoplastą tej rodziny jest Mojżesz Eberls, którego synem jest Jakób, zdrobniale reb Jekele – Jakóbek Bogaty, senior gminy i członek komisji kodyfikacyjnej („Rady siedmiu”), która w roku 1595 opracowała statut kahału. Jekele miał dwóch synów: Izaka i Mojżesza. Izak Jakubowicz był seniorem gminy prawie przez całe życie (1608-1647) oddając władzę już jako staruszek najstarszemu synowi Mojżeszowi. Izak prowadził różne interesy: pożyczał pieniądze pod zastaw, handlował złotem, srebrem i jedwabiem. Powszechnie nazywany był Izakiem Bogatym a swój sklep prowadził nieopodal Starej synagogi na Kazimierzu. Jakubowicz mieszkał na rogu cmentarza, naprzeciw ufundowanej przez…
30 kwietnia 1959 roku odbyła się uroczystość przekazania Starej Synagogi przez Kongregację Wyznania Mojżeszowego w Krakowie (obecnie Gminę Żydowską w Krakowie), Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa. Na jednym ze zdjęć widoczny jest Przewodniczący ówczesnej Kongregacji Maciej Jakubowicz. Po utworzeniu getta w Podgórzu i przesiedleniu doń wszystkich mieszkających w Krakowie Żydów, zarząd nad synagogą przejął niemiecki Urząd Powierniczy. W Synagodze zorganizowano magazyn mundurowy a przedmioty o zastosowaniu liturgicznym zostały rozkradzione. Niestety magazyn nie przetrwał zbyt długo, bowiem w bliżej nieokreślonym roku został zlikwidowany a następnie celowo Synagoga Stara została pozbawiona sklepienia. Po wojnie synagogę prowizorycznie zabezpieczono. Jednak dopiero w 1956 roku podjęto decyzję o jej odbudowie i przeznaczeniu na muzeum. Kluczową postacią, mającą ogromny wpływ na restaurację budynku Synagogi była osoba dr-a Bolesława Drobnera (1883-1969) syna Romana i Anny…
20/21 kwietnia 1945 r., w Kleszczowej (woj. krakowskie) – według ustaleń milicji – uzbrojony oddział dokonał napadu na miejscowy młyn należący do dwóch rodzin żydowskich: Leichterów i Berlińskich. Napastnicy zabrali Żydówkę i czterech Żydów do lasu, gdzie zastrzelono dwie osoby. Trzy osoby zdołały zbiec. W ocenie władz administracyjnych celem napadu było zmuszenie do wyjazdu Abrama Berlińskiego, współwłaściciela miejscowego młyna. W sporządzonej na podstawie materiałów Urzędu Bezpieczeństwa charakterystyce oddziału „Romana” (Antoni Janiszewski) i w zeznaniach uczestników znajdujemy nieco więcej informacji. Wynika z nich, że akcją kierował „Roman” i „Lot” (Edward Kazior) oraz cztery inne osoby. Napastnicy mieli zrabować na miejscu 100 000 rubli w złocie, 3 rowery oraz garderobę. Następnie obie rodziny w liczbie pięć osób uprowadzono do lasu, gdzie w trakcie przesłuchania zarzucano im współpracę z Urzędem…
18 kwietnia 1921 r. w Zabłociu urodziła się Renata Zisman z domu Springut; pianistka oraz wieloletnia pedagożka. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie oraz we Wrocławiu. Wojnę spędziła w krakowskim getcie oraz w obozach w Płaszowie, Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück, Neustadt-Glewe gdzie doczekała wyzwolenia. Po wojnie uczyła w Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Witolda Rowickiego w Żywcu w klasie fortepianu oraz dyrygentury, będąc jednocześnie jej dyrektorką. Następnie podjęła pracę, jako nauczycielka gry na fortepianie w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie, gdzie przeszła na emeryturę w 1995 r. Odznaczona min. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oświęcimskim, złotą odznaką „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”. Polecamy uwadze wywiad z Renatą Zisman (w języku polskim) Renata Zisman zmarła 30 lipca 1999 r. w Krakowie. Jest pochowana na…
11 kwietnia 1943 roku Agencja Transocean poinformowała o „odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3000 oficerów polskich”. Był to pierwszy oficjalny komunikat niemiecki dotyczący Zbrodni Katyńskiej. W kwietniu 1940 roku w Katyniu NKWD rozpoczęło zbiorowe egzekucje polskich oficerów, wziętych do niewoli po 17 września 1939 r. Najniższa z dotychczas ustalonych liczba zgładzonych przez sowietów, w szeroko rozumianej zbrodni katyńskiej wynosi ok. 20 tys. osób. Wśród polskich oficerów zabitych przez NKWD było, co najmniej 500 Żydów, żołnierzy przedwojennego Wojska Polskiego w tym min. Naczelny Rabin Wojska Polskiego Baruch Steinberg, tłumacz i publicysta Mieczysław Birnbaum, znani warszawscy lekarze: internista i ginekolog Henryk Brendel oraz laryngolog Bronisław Karbowski, jak również legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, a przed wszystkim pedagog, nauczyciel języka polskiego i niemieckiego Maksymilian Landau. Ginęli również krakowscy Żydzi. Warto w…