28 października 1547 r. Król Polski Zygmunt I Stary mianował rabinem generalnym gmin żydowskich województwa krakowskiego Mojżesza, zwanego według imienia ojca Mojżeszem Isserlesem, w skrócie Remu (Rabi Mojżesz Isserles).

„Miał dekret królewski znaczenie więcej formalne, gdyż Mojżesz Isserles był już wówczas tak sławny, że nie potrzebował pomocy rządowej. Uczelnia jego była przepełniona po brzegi, z całej Polski, a także z Czech i Niemiec przybywali do Krakowa młodzieńcy, żądni wiedzy, którzy następnie poniosą sławę młodego mistrza w najdalsze krańce ojczyzny.”

Korzystając z okazji warto a nawet należy przypomnieć postać słynnego rabina Remu. Mojżesz Isserles zwany Remu (jest to akronim utworzony od Rabi Mosze Isserles) – naczelny rabin krakowskiej gminy żydowskiej, rektor krakowskiej jesziwy – żył w latach ok. 1520-1572. Był najsłynniejszym żydowskim uczonym w Polsce. Znajdował się pod wpływem pism słynnego Majmonidesa oraz Arystotelesa. Zwolennik tzw. kabały praktycznej, choć głosił, że kabała nie może przeczyć filozofii, a cechą natury ludzkiej jest poszukiwanie sensu istnienia. Za podstawowe źródło prawa religijnego uważał Talmud i jego kodyfikacje, oraz zwyczaje.

Najbardziej istotna – jak pisze Henryk Halkowski – jest jego rola jako kodyfikatora żydowskiego prawa. Kodyfikacja prawa umożliwiła organizację życia autonomicznych, samorządnych gmin żydowskich, co w ówczesnych warunkach było dla Żydów w Polsce koniecznością. Był także autorem wielu responsów, zajmował się ponadto astronomią, geometrią i historią. To jego zasługą jest sformułowanie idei, iż Żydzi w Europie Środkowo-Wschodniej stanowią jedna kulturową i religijną grupę.

Grób Remu znajdującym się na cmentarzu Remu w Krakowie, do dzisiaj jest celem licznych pielgrzymek religijnych Żydów z całego świata.

Był Mojżesz Isserles – jak pisze wspomniany już wyżej Majer Bałaban – człowiekiem nawpół renesansu, a na wpół tkwił jeszcze w scholastyce średniowiecznej i tem przypomina zupełnie Majmonidesa, choć nie dorównuje mu ni bystrostością ni zdolnościami. Jak Majmonides umiał w jednej osobie pogodzić rytuał religijny z najgłębszemi zagadnieniami filozoficznemi, tak i Mojżesz Isserles zgłębiał halachę i budował na niej kodeks rytualny, a równocześnie zastanawiał się nad problemami filozofji Arystotelesa, oraz wnikał w głębie tajemnic mistycznych

Mojżesza Isserlesa umarł w lag` b`omer roku 1572, mając lat 52, a na nagrobku jego wypisano owe pamiętne słowa, które świadczą o ogromnemu poważaniu jakim się cieszył u współczesnych:

„Od Mojżesza (proroka) do Mojżesza (Isserlesa) nie powstał nikt taki, jak Mojżesz”

Na podstawie: Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., Kraków 2006 oraz Majer Bałaban, Historia Żydów w Krakowie i na Kazimierzu 1304-1868, Kraków 1936

Foto: Henryk Hermanowicz