Rabin Józef Kornitzer (1880-1933)

12 grudnia 1880 r. w Krakowie urodził się ostatni przedwojenny rabin Gminy Żydowskiej miasta Krakowa, Józef Kornitzer. Swój urząd piastował w latach 1925–1933. Ukończył jesziwę w Pressburgu (obecnie Bratysława), następnie pracował jako rabin w Wielkim Sewluszu w Czechosłowacji. W 1927 r. gościł w Starej Synagodze Prezydenta Polski – która. Ignacego Mościckiego. Jego dziadkiem był Szymon Schreiber – słynny rabin Krakowa w latach 1861–1883; natomiast synem, zamordowany w Auschwitz, pełniący funkcję dajana rabin Samuel Kornitzer.Józef Kornitzer zmarł 28 kwietnia 1933 r. w Krakowie.Jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ulicy Miodowej. Tak wspominała go Gazeta Gminna (Nr 3 z 1 czerwca 1937) parę lat po jego śmierci:  „W tych dniach minęły cztery lata od chwili, gdy miasto nasze wstrząśnięte zostało wieścią o zgonie powszechnie znanego i miłowanego…

Rabin Mojżesz Fiszel (1480-1541)

Dzisiaj wspominamy jednego z pierwszych udokumentowanych rabinów Krakowa (1532-1541) Mojżesza Fiszela (1480 – 1541). Na stanowisko rabina gminy został zatwierdzony przez króla Zygmunta I. W 1541 r., Król ponadto wyznaczył go jednym z dwóch „seniorów” dla Małopolski (drugim był rabin Szalom Szachna z Lublina). Był synem znanego kupca i bankiera Efraima (Franczka) Fiszla, a więc wnukiem wpływowej pary bankierskiej Racheli i Mojżesza Fiszlów, był też bratankiem żony Jakuba Polaka i jego uczniem. Teściowa Mojżesza i żona Ester były związane z dworem królewskim Bony. Świetnie rodzinnie skoligacony, w młodości studiował nauki medyczne w Padwie, w Krakowie zaś odbył studia talmudyczne u Jakuba Polaka. Utrzymywał się z praktyki lekarskiej; był lekarzem nadwornym króla Zygmunta Starego. Został rabinem gminy w czasie, gdy w mieście żydowskim trwał jeszcze konflikt pomiędzy czeskimi…

Leopold Kozłowski-Kleinman (1918-2019)

26 listopada 1918 r. w Przemyślanach urodził się maestro Leopold Kozłowski-Kleinman syn Hermana; pianista, kompozytor, dyrygent; do roku 1968 prowadził Zespół Pieśni i Tańca Krakowskiego i Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Absolwent lwowskiego konserwatorium w klasie fortepianu oraz dyrygentury krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej. Ostatni przedstawiciel przedwojennych klezmerów w Polsce, nazywany był „Ostatnim klezmerem Galicji.” Leopold Kozłowski był wieloletnim wiceprzewodniczącym oraz honorowym przewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie oraz Honorowym Obywatelem Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Leopold Kozłowski był muzykiem całym sercem, aktywny zawodowo do ostatnich dni. Bez reszty oddany społeczności żydowskiej Krakowa, z czasem stał się niemal jej symbolem. Zmarł 12 marca 2019 r. w Krakowie, pochowany jest na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej 55.

Juliusz Handwerker (1922-2018)

22 listopada 1922 r. we Lwowie urodził się Juliusz Handwerker. Całe swoje dorosłe życie związał z Krakowem. Bardzo mocno utożsamiał się z tradycją i kulturą żydowską. Jako członek naszej Gminy, był osobą powszechnie szanowaną i lubianą. W codziennym życiu wzór przedwojennej elegancji i zapomnianej już kindersztuby.Do momentu wybuchu II wojny światowej wychowywał się i mieszkał we Lwowie, gdzie zastała go okupacja. Najpierw sowiecka, potem niemiecka. Jak wielu Żydów w tamtym okresie, tułał się wraz z rodziną w poszukiwaniu bezpiecznego schronienia. Mieszkał między innymi w lwowskim getcie, jednak w wyniku szeregu zbiegów okoliczności pod koniec działań wojennych trafił do Armii Czerwonej, by u kresu swej wojennej tułaczki dotrzeć do Krakowa, gdzie odnalazł swoją siostrę; „Moje pierwsze chwile w Krakowie były wspaniałe. Miałem siostrę, spałem w piżamie w łóżku…

Tadeusz Pankiewicz (1908-1993)

21 listopada 1908 r. w Samborze woj. lwowskie urodził się Tadeusz Pankiewicz; absolwent IV LO w Krakowie oraz farmacji na UJ, właściciel „Apteki pod Orłem” (obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa). W latach 1941-1943 za zgodą okupacyjnych władz niemieckich prowadził w krakowskim getcie aptekę, która była azylem, miejscem spotkań, a przede wszystkim punktem, gdzie można była uzyskać pomoc, przechować rzeczy. W roku 1983 został odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za pomoc, jaką udzielał podczas okupacji Żydom w krakowskim getcie. Zmarł w Krakowie 5 listopada 1993 roku. Spoczywa na cmentarzu Rakowickim. Tadeusz Jakubowicz powiedział kiedyś o nim, iż „Była to postać szczególna, o której nie sposób nie wspomnieć omawiając krakowski czas okupacji.”Tadeusz Pankiewicz zaraz po wojnie spisał swoje wojenne wspomnienia w książce „Apteka w getcie krakowskim”, które…

Rabin Jomtobh Lippman Heller

10 listopada 1643 r. przybył do Krakowa rabin Jomtobh Lippman Heller (1579-1654) celem objęcia funkcji drugiego rektora krakowskiej jesziwy oraz rabina Krakowa. Heller był wybitnym talmudystą oraz autorem literatury religijnej jak również wielu dzieł kabalistycznych, filozoficznych, matematycznych i astronomicznych. Urodził się w Wallerstein i jak pisze Majer Bałaban – był to Żyd zupełnie innego typu, niż Żydzi polscy. Spokojny, syntetyczny nie lubiący pilpulistyki. Jomtobh Lippman Heller przed przybyciem do Krakowa był rabinem w Czechach (Praga, Nikolsburg na Morawach), Austrii (Wiedeń) oraz w Polsce (Niemirowo na Podolu oraz Włodzimierz Wołyński). Przez 28 lat pełnił funkcje dajana w Pradze. W obliczu toczącej się wojny 30-letniej stanął w obliczu określenia wysokości kontrybucji, jaką mieli płacić poszczególni członkowie praskiej gminy. Jako człowiek uczciwy, starał się, aby ciężar kontrybucji ponosili głównie najbogatsi…

Antoni Rosner (1831-1896)

9 listopada 1831 r. urodził się Antoni Rosner syn Dawida, jeden z pionierów dermatologii polskiej a zarazem wybitny dydaktyk. Pochodził z rodziny tarnowskich Żydów. Przez rodziców wychowywany był w duchu poszanowania tradycji żydowskiej, jaki i w głębokim patriotyzmie oraz umiłowaniu ojczyzny. Studia lekarskie ukończył w Wiedniu, tam też się doktoryzował. W 1862 r. habilitował się jako pierwszy w dziejach Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) z zakresu dermatologii i wenerologii. Został następnie powołany na stanowisko docenta dermatologii UJ. Dopiero w 1894 r. otrzymał profesurę zwyczajną rzeczywistą. Był jednym z ostatnich lekarzy przyjmujących w zabytkowym szpitalu św. Ducha. Dom Rosnerów był znany w ówczesnym Krakowie, a profesor uchodził nie tylko za znakomitego diagnostę i wytrawnego terapeutę, lecz także za ozdobę towarzystwa. Bliskie, wręcz przyjacielskie stosunki łączyły go z rodziną…

Diana Reiter (1902-1943)

6 listopada 1902 r. w Drohobyczu urodziła się Diana Reiter jedna z pierwszych kobiet architektek w Krakowie. Absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej. Autorka m.in. dwóch krakowskich kamienic przy ul. Beliny-Prażmowskiego 26 oraz Pawlikowskiego 16. Członkini Związku Architektów Województwa Krakowskiego, oraz Związku Inżynierów Żydów. Od sierpnia 1940 r. pracowała w biurze projektowym m.in. Kazimierza Kulczyńskiego. Diana Reiter została zamordowana w sierpniu 1943 r. w obozie pracy w Płaszowie na rozkaz Amona Goetha. Jej tragiczna śmierć została uwieczniona w wielu wspomnieniach Ocalonych z Zagłady oraz w filmie Lista Schindlera.

Rabi Mojżesz Isserles (1520-1572)

28 października 1547 r. Król Polski Zygmunt I Stary mianował rabinem generalnym gmin żydowskich województwa krakowskiego Mojżesza, zwanego według imienia ojca Mojżeszem Isserlesem, w skrócie Remu (Rabi Mojżesz Isserles). „Miał dekret królewski znaczenie więcej formalne, gdyż Mojżesz Isserles był już wówczas tak sławny, że nie potrzebował pomocy rządowej. Uczelnia jego była przepełniona po brzegi, z całej Polski, a także z Czech i Niemiec przybywali do Krakowa młodzieńcy, żądni wiedzy, którzy następnie poniosą sławę młodego mistrza w najdalsze krańce ojczyzny.” Korzystając z okazji warto a nawet należy przypomnieć postać słynnego rabina Remu. Mojżesz Isserles zwany Remu (jest to akronim utworzony od Rabi Mosze Isserles) – naczelny rabin krakowskiej gminy żydowskiej, rektor krakowskiej jesziwy – żył w latach ok. 1520-1572. Był najsłynniejszym żydowskim uczonym w Polsce. Znajdował się pod…

27-29.10.1942 r. Niemcy przeprowadzili drugą akcję wysiedleniową z krakowskiego getta.

W dniach 27-29 października 1942 r. niemieckie władze okupacyjne Krakowa przeprowadziły drugą, straszliwą w skutkach akcję wysiedleniową z krakowskiego getta. Akcja rozpoczęła się późnym wieczorem 27 października, gdy getto zostało otoczone przez oddziały Sonderdienstu i policji. W słoneczny poranek 28 października Niemcy rozpoczęli selekcję pracowników Judenratu, a następnie pozostałych mieszkańców getta. Wszystkim Żydom mieszkającym w getcie nakazano opuścić, pod karą śmierci swoje mieszkania i ustawić się na ul. Józefińskiej, w okolicach siedziby Judenratu, gdzie na podstawie bliżej nieokreślonych kryteriów dokonano selekcji. Większość skierowano na plac Zgody, gdzie czekały już uzbrojone oddziały niemieckie. Tego dnia esesmani dokonali jeszcze wielu innych straszliwych zbrodni, o których żydowska społeczność Krakowa zawsze będzie pamiętała! W Szpitalu Żydowskim (ul. Józefińska 14), obłożnie chorych zamordowano a pozostałych brutalnie wrzucano na uprzednio przygotowany wóz, podobnie…