30 sierpnia 1657 roku wojska Szwedzkie opuściły wynędzniały i doszczętnie ograbiony Kraków, pozwalając tym samym na zajęcie miasta przez wojska polskie i austriackie. 3 września – jak pisze Majer Bałaban – wjechał Jan Kazimierz ze swą świtą do Krakowa; droga prowadziła przez Kazimierz, gdzie oglądał spustoszenie, wyrządzone przez Szwedów, Węgrów i własne armaty. Dwadzieścia domów było zupełnie rozebranych, a wszystkie kościoły wyrabowane. O wiele gorszy widok przedstawiało Miasto Żydowskie; domy zrujnowane, okna wybite, kraty wygięte lub połamane, piece rozwalone, skrzynie, skrzynki i szkatuły rozbite i wypróżnione, sprzęty domowe popsute, materje, suknie, srebro, złoto, wszelki towar kupiecki wyrabowany. W wielu domach brakowało zupełnie ram w oknach, doszczętnie zaś były zniszczone: dom Starszych, czyli Kahał, Stara bożnica, Bożnica Mojżesza Bogatego (Izaka) (…) razem około 60 domów zburzonych, lub zniszczonych.…

29 sierpnia 1707 roku do Krakowa powróciło „morowe powietrze” czyli kolejna fala zarazy zwanej czarną śmiercią, będąca w istocie dżumą. W średniowieczu i dobie nowożytnej mniejsze lub większe fale moru pojawiały się i gasły cyklicznie, nękając Kraków co kilkanaście, czasem nawet co kilka lat. Zaraza z lat 1675–1679 zebrała największe żniwo, pochłaniając ok. 21,5 tys. ofiar. Znaczenie plagi, która dotknęła Kraków na początku XVIII stulecia, było jednak dla miasta szczególne, zadała mu bowiem cios, po którym bardzo długo się nie podniosło. Okres wojny północnej był dla Krakowa czasem kolejnej katastrofy. W okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch zarazy mieszkańcom Krakowa i okolic zaglądał w oczy głód, wynikający z szalejącej powszechnie suszy (1707-1798). Ponadto towarzyszące wojnie rabunki, sprzyjały rozprzestrzenianiu się choroby, odbierając wszelką nadzieję, skazując na nieuniknioną porażkę w walce…

W Krościenku Niemcy wszystkich niezdolnych do marszu, a więc około 20 osób, rozstrzelali na miejscu, a pozostałych popędzili do Nowego Targu. Każdego, kto próbował uciec w drodze lub nie mógł nadążyć za kolumną, mordowano: „Na całej drodze od Krościenka do Nowego Targu leżały trupy” – wspominał jeden ze świadków. W Jordanowie wyselekcjonowano 72 osoby niezdolne do pieszej podróży i zastrzelono je za miastem w miejscu zwanym Strończe. Pozostałych około 500-1000 osób pognano do Makowa Podhalańskiego i dołączono do tamtejszych Żydów, a następnie jednym transportem z Nowego Targu deportowano do obozu zagłady w Bełżcu. Tego dnia Niemcy przeprowadzili również niezwykle brutalną akcję likwidacyjną w Charsznicy, która cechowała się niezwykłym okrucieństwem i swoistą „spontanicznością”, przekładającą się na akty wandalizmu jak również wyszukanych sposobów zabijania ludności cywilnej. Na temat tego…

W lutym 1945 roku, a zatem zaraz po zakończeniu okupacji niemieckiej powstał plan utworzenia w Rabce ośrodka opiekuńczo-leczniczego dla dzieci żydowskich, który był próbą ratowania niezwykle trudnej sytuacji, jaka panowała w siedzibie Tymczasowego Komitetu Pomocy dla Ludności Żydowskiej w Krakowie przy Długiej 38. Uruchomiono tam jednocześnie sierociniec dla dzieci powracających z obozów. Ostatecznie dom dziecka w Rabce, przeznaczony dla najciężej chorych dzieci, otwarto na przełomie czerwca i lipca 1945 roku. Obejmował on trzy budynki wille Stasin, Juras i Niemen dla łącznie około 100 podopiecznych, pochodzących z Krakowa, Warszawy, Łodzi i innych miast. Na liście podopiecznych przebywających w sierocińcu latem 1945 roku widnieje 116 nazwisk dzieci, które doświadczyły koszmaru Zagłady. Pośród części lokalnej społeczności taka sytuacja wywołała oburzenie. Szczególnie przeciwny lokalizacji sierocińca był – cieszący się ogromnym zaufaniem…

25 sierpnia 1919 roku w Krakowie urodził się Wiktor Lezerkiewicz syn Abrahama i Berty Lezerkiewiczów: przed wojną piłkarz żydowskiego klubu Makkabi Kraków, jeden z wielu ocalonych przez Oskara Schindlera. Podczas niemieckiej okupacji przebywał w krakowskim getcie, z którego w czasie październikowej deportacji roku 1942 został wraz z najbliższymi deportowany do obozu zagłady w Bełżcu. Wraz z bratem Leszkiem zdołał zbiec z transportu, jednak w obozie zamordowano całą jego rodzinę. Wiktor Lezerkiewicz zdecydował się na powrót do krakowskiego getta, gdzie po jego likwidacji trafił do obozu w Płaszowie. Dzięki interwencji Oskara Schindlera w październiku 1944 roku znalazł się w obozie Brunnlitz na Morawach, gdzie pracował jako elektryk, doczekawszy wyzwolenia w maju 1945 roku. Po zakończeniu wojny wrócił do Krakowa, a następnie ożenił się z Reginą Steiner. W 1949…

20 sierpnia 1908 r. w Krakowie urodził się Julian Aleksandrowicz; lekarz internista, profesor nauk medycznych, filozof medycyny i hematolog. Po ukończeniu w 1926 r. VI Gimnazjum im. T. Kościuszki – pisze Aleksander Skotnicki – podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, zakończone dyplomem lekarza w 1933 r. W rok później ukończył również Studium Wychowania Fizycznego UJ. W 1934 r. obronił pracę doktorską dotyczącą badań bioptycznych szpiku, które rozpoczął jeszcze jako student medycyny. Zmobilizowany w sierpniu 1939 r. jako ppor. Lekarz i przydzielony do 72 pułku piechoty brał aktywny udział w działaniach wojennych. Po ucieczce z obozu jenieckiego wrócił do Krakowa w styczniu 1940 r., ale już w 1941 r. znalazł się w getcie krakowskim, gdzie zorganizował jeden z trzech istniejących tam szpitali. W czasie likwidacji getta zdołał…

17 sierpnia 1901 roku w Tarnopolu urodził się Juliusz Feldhorn: historyk literatury, nauczyciel, poeta, pisarz i tłumacz.  Ukończył studia polonistyczne na Wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1923), dość szybko się doktoryzował (1927). Zaraz po studiach podjął pracę nauczyciela języka polskiego w Gimnazjum Hebrajskim w Krakowie. Był blisko związany z kołem literackim „Literat”. Współpracował z „Le Journal de Pologne”, „Naprzodem”, współtworzył „Gazetę Literacką” oraz „Miesięcznik Żydowski”. Opublikował kilka tomów poezji: Domy (1922),  Wczoraj – dziś – jutro (1928),  W ogrodzie brata Chryzostoma (1932) oraz powieść Cienie nad kołyską (1936). Jest autorem kilku powieści popularnonaukowych dla młodzieży: ABC zdobywa świat (1936), Ludziom rosną skrzydła (1936) Wieści płyną w świat (1938). Feldhorn był nauczycielem niezwykle wymagającym, jednocześnie cenionym przez swych uczniów za pasję i oddanie. Brał udział w kampanii wrześniowej, w okolicach Lublina dostał się do niewoli,…

Miesiąc sierpień to niezwykle smutny czas dla Żydów, bowiem w tym okresie niemal codziennie przypada rocznica, związana z Zagładą a tym samym z cierpieniem. Przypominamy cyklicznie te straszne wydarzenia albowiem „musimy pamiętać o tych, którzy zostali zamordowani tylko dlatego, że byli Żydami. Dopóki my będziemy o nich pamiętać, będą żyć w naszych sercach.” W dniach 13-14 sierpnia 1942 r. niemieckie władze okupacyjne wysiedliły, a następnie zamordowały większość żydowskich mieszkańców Dukli, Rymanowa, Bobowej i Biecza. We wszystkich tych miastach scenariusz wyglądał podobnie; przemoc, selekcje, deportacje oraz egzekucje. Łącznie z Dukli i Rymanowa wysłano na pewną śmierć, do obozu zagłady w Bełżcu przeszło 2 tys. osób. Zdrowych i silnych mężczyzn skierowano do obozów pracy, pozostałych rozstrzelano w lesie Błudna koło Tylawy (kobiety, dzieci i starców) a tych, którzy nie…

Tego dnia w godzinach porannych – pisze Martyna Grądzka-Rejak – w synagodze Kupa trwało nabożeństwo. Podobnie jak w poprzednich tygodniach, przed budynkiem zebrał się tłum i od strony ul. Miodowej przystąpił do ataku na synagogę. Żydzi początkowo nie reagowali, traktując obrzucanie kamieniami i wyzwiska jako swego rodzaju szabatową rutynę. Kiedy jednak ataki nie ustawały, kilku mężczyzn wybiegło z synagogi i starało się odpędzić gęstniejący tłum. Jeden z nich złapał stojącego najbliżej kilkunastoletniego chłopca i uderzył go. Młodzieniec wyrwał się i zaczął wołać: „Ratunku, chcą mnie zamordować”. Ok. godz. 11.00 tłum wdarł się do synagogi. Splądrowano jej wnętrze, podpalono święte księgi, a przebywających tam Żydów wywleczono na zewnątrz. Bito ich, obrażano i oskarżano o mordowanie niewinnych dzieci. Do ataku na Żydów przyłączyli się także niektórzy milicjanci i żołnierze,…

9 sierpnia 1901 roku w Krakowie urodził się Jan Bader syn Leiba i Jenny z domu Bergstein: krakowski prawnik, dziennikarz, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1949–1977 poseł do Knesetu. Współautor metody Badera-Ofera, stosowanej do podziału mandatów pomiędzy izraelskimi partiami wyborczymi, które przekroczyły próg wyborczy. Jan Bader w Krakowie prowadził wraz z bratem Henrykiem kancelarię znajdującą się przy pl. Dominikańskim 2. Był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair, sympatyzował również z Bundem. Jednak od roku 1925 związał się z Unią Syjonistów Rewizjonistów Włodzimierza Żabotyńskiego. Przez pewien czas był również redaktorem naczelnym polskojęzycznego tygodnika „Trybuna Narodowa”. Po wybuchu drugiej wojny światowej uciekł na wschód Polski i znalazł się na terenach zajętych przez ZSRR, gdzie został aresztowany a następnie zesłany. W wyniku wejścia w życie układu Sikorski-Majski i ogłoszeniu amnestii dla…