4 kwietnia 1881 roku w Dębicy urodził się Rudolf Reder. Wraz z Chaimem Hirszmanem są jedynymi w pełni udokumentowanymi przypadkami ludzi, którym udało się zbiec z obozu w Bełżcu i przeżyli okupację niemiecką (historycy przyjmują, że zamordowano tam ok. 450 tys. ludzi). W listopadzie 1942 roku Reder został wysłany do Lwowa, aby pomóc w zakupie blachy. Korzystając z nieuwagi wachmana, zdołał uciec. Po wojnie staraniem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie opublikowano relację Redera, zatytułowaną Bełżec, do której wstęp napisała dr Nella Rost. Publikację jednak wydano w bardzo małym nakładzie. Te wstrząsające wspomnienia wydano ponownie dopiero w 1999 roku nakładem krakowskiej Fundacji Judaica oraz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Wspomnienia Redera posiadają unikatową wartość historyczną, albowiem są jedyną kompletną relacją spisaną przez ocalonego więźnia Bełżca. W lutym 1951 roku wyemigrował…
3 kwietnia 1973 roku w Krakowie urodził się Adolf Meisels syn Józef i Henryki zd. Schermant: absolwent gimnazjum św. Jacka w Krakowie (1891) i Wydziału Prawa UJ (1896). Adwokat, radny miasta Krakowa (1908-1929), działacz Stronnictwa Niezawisłych Żydów, członek komitetu wyborczego Polskiego Stronnictwa Demokratycznego w wyborach do Rady Miasta Krakowa, sygnatariusz odezwy Żydów polskich w sierpniu 1914 roku, popierającej polskie dążenia niepodległościowe. Członek Stowarzyszenia Humanitarnego „Solidarność”, krakowskiego oddziału Związku Stowarzyszeń Humanitarnych „B’nei B’rith”, członek dyrekcji Związku Kredytowego dla Drobnego Handlu i Drobnego Przemysłu, członek zarządu Powszechnego Towarzystwa Budowy Tanich Domów Mieszkalnych i Domów Robotniczych w Krakowie, współzałożyciel i członek zarządu Spółki Spożywczej Adwokatów i Lekarzy. Działacz filantropijny, m.in. wspierający szpital oo. Bonifratrów, współtwórca i członek zarządu Towarzystwa Żydowskich Szkółek Freblowskich w Krakowie, członek zarządu Stowarzyszenia ku Wsparciu Ubogich…
31 marca 1908 roku w Tarnowie urodził się Jerzy Gert właściwie Józef Gaertner syn Henryka: dyrygent i kompozytor. Przygotowanie muzyczne wyniósł z domu rodzinnego. Grał na skrzypcach i fortepianie. Studiował w Neues Wiener Konserwatorium, następnie w Universität für Musik und darstellende Kunst pod kierunkiem Hannsa Eislera, Josefa Polnauera, Arnolda Schönberga oraz Albana Berga. Po powrocie do Polski w 1933 roku podjął prace w wytwórni płytowej „Odeon” w Warszawie na stanowisku kierownika muzycznego, ponadto dyrygował własną orkiestrą w tej wytwórni. W 1939 roku wyjechał do Lwowa, gdzie do 1941 roku był dyrygentem Filharmonii Lwowskiej. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa ukrywał się. W 1943 roku został wywieziony do obozu w Płaszowie a następnie Mauthausen, St. Valentin. Wyzwolenia doczekał w obozie w Ebensee. Z uwagi na skrajne wycieńczenie przebywał początkowo…
27 marca 1407 roku, a zatem „we wtorek po świętach Wielkiejnocy – czytamy w kronice Jana Długosza – z błahego, jak to bywa, powodu wybuchł w Krakowie bunt ludu. Gdy kanonik wiślicki mistrz Budek, po wygłoszeniu kazania do ludu w kościele Św. Barbary, miał schodzić z ambony, powiedział, że kartka, którą położono na ambonie, zawiera prośbę i napomnienia, żeby ogłosił ludowi pewne nowe wydarzenia, straszny występek, ale on tę prośbę celowo pominął milczeniem, ponieważ podobne ostrzeżenie wywołało, jak wiadomo, w mieście Pradze wielkie rozruchy. Na nalegania tłumu, który zbyt pożądliwie chciał poznać wiadomość i na jego prośby, by nie ociągał się powiedzieć, o co chodzi, wszedłszy z powrotem na ambonę, lekkomyślniej niż przystało magistrowi i kaznodziei, podaje do publicznej wiadomości niegodziwą prośbę. Ta prośba zaś zawierała wiadomość,…
27 marca 1969 roku na cmentarzu przy ul. Miodowej 55, dozorca tam mieszkający zauważył rozbite i przewrócone nagrobki. Nieznani sprawcy uszkodzili łącznie 279 macew, w tym m.in. pomnik na zbiorowej mogile 195 osób zamordowanych przez Niemców w Skawinie oraz nagrobek Józefa Sare posła na Sejm w latach 1907-1914 i wiceprezydenta Krakowa w latach 1905 – 1929. O sprawie powiadomiono Milicję. W wyniku przeprowadzonego dochodzenia milicja ujęła „3-ch chłopców, którzy po wypiciu 2 butelek wina przybywszy na cmentarz przewrócili (w/g ich zeznań) 49 nagrobków”. Jednym z następstw zaistniałej sytuacji było pismo wystosowane przez PDRN Grzegórzki w Krakowie 23 czerwca 1969 roku, w którym w kategorycznym tonie zażądano od KWM zapewnienia całodobowego dozoru, utrzymania cmentarza w należytym stanie jako terenu zielonego (m.in. poprzez bieżące usuwanie chwastów, połamanych i uschniętych…
26 marca 1378 roku Rada krakowska wystawiła niejakiemu Lewkowi, krakowskiemu Żydowi dokument, który był rodzajem uroczystego podziękowania, za to, że ten anulował „z dobrej woli” ogromną część długu! Kim był ów człowiek, od którego pożyczali niemal wszyscy mieszkańcy średniowiecznego Krakowa, nie wyłączając królów? Rzecz jasna niewiele wiemy na jego temat. Lewko urodził się w Krakowie jako syn Jordana. Jego imię przewija się w źródłach w latach 1363-1395. Tak naprawdę nie znamy jego dokładnych lat życia, jak również miejsca pochówku. Był żonaty z wiele lat młodszą Swonką z którą miał czterech synów: Jordana, Abrahama, Kanaana i Izraela oraz córkę Gołdę. Lewko był postacią niesłychanie wpływową w tamtym czasie, albowiem był kupcem, dzierżawcą, właścicielem wielu domów w Krakowie (przy ul. Żydowskiej, Wiślnej, Mikołajskiej), nadwornym bankierem królów polskich. Musimy wiedzieć,…
24 marca 1794 roku Tadeusz Kościuszko ogłosił Akt powstania na rynku w Krakowie. Chcąc pozyskać ludność żydowską, wygłosił następnie przemówienie w Starej Synagodze, gdzie mówił między innymi że „niczego nie pragnie dla siebie; obchodzi go jeno opłakany stan ojczyzny i uszczęśliwienie wszystkich jej mieszkańców, do których i Żydów zalicza.” Jak pisze Jakób Szacki w pracy pt. Kościuszko a Żydzi (Notatki Historyczne), Warszawa 1917, Kościuszko to „Republikanin i demokrata, społecznik z wysoce rozwiniętym poczuciem sprawiedliwości, obcy wszelkim hasłom, nietolerancyi religijnej, wierny uczeń wolnomyślnych filozofów XVIII wieku, przekonany o konieczności równouprawnienia wszystkich ludzi, bez względu na pochodzenie, stan i wyznanie, musiał Kościuszko i na ludność żydowską, od wieków na polskiej zamieszkującą ziemi, w zgoła odmiennych, specyficznych warunkach uwagę zwrócić, musiała go pociągać chęć poznania tej ludności, co to jak…
24 marca 1920 roku w Krakowie urodził się Mieczysław Pemper.M.in. Aleksander Skotnicki tak pisał o Mieczysławie Pemperze w poświęconym mu wspomnieniu, które ukazało się w 16 czerwca 2011 w Dzienniku Polskim. „Pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej. W czasie okupacji niemieckiej przeszedł przez krakowskie getto, a później obóz w Płaszowie, gdzie został zatrudniony jako sekretarz komendanta Amona Goetha, przez co mógł z bliska obserwować brutalność i bezkarność strażników i członków załogi tego obozu pracy, a następnie obozu koncentracyjnego. Będąc tajnym współpracownikiem Oskara Schindlera, przyczynił się w znacznym stopniu do uratowania przeszło 1000 mieszkańców Krakowa pochodzenia żydowskiego, najpierw w podobozie przy Lipowej 4, a następnie w Brűnnlitz na Morawach. Po wojnie był świadkiem w procesie Amona Goetha w roku 1946 w Krakowie. Był autorem książki pt. „Prawdziwa historia Oskara…
20 marca 1900 w Krakowie urodziła się Estera Hadasa Broder córka Efroima Schindlera oraz Małki Lei z domu Gutwürth: nauczycielka, botaniczka. W 1920 roku ukończyła krakowskie Gimnazjum św. Jacka a następnie podjęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończyła w 1926 roku uzyskując stopień doktora filozofii w zakresie botaniki. Zaraz po studiach przeniosła się do Łodzi, gdzie uczyła biologii i geografii. Ponadto praktykowała w Gimnazjum Żeńskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi. W latach 1929–1930 zdała egzaminy naukowe przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Krakowie dla Kandydatów na Nauczycieli Szkół Średnich w zakresie botaniki z zoologią i geografii z geologią – specjalizując się w fizjologii rozwoju. Zaraz na początku wojny została wysiedlona z Łodzi i powróciła do Krakowa. Uczestniczyła w tajnym nauczaniu. W marcu 1941roku trafiła do…
19 marca 1945 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim (woj. kieleckie) trójka młodych ludzi (Janusz Winiarski, Bogdan Krawczyk i Kazimierz Markwart) dokonała zabójstwa 4 osób narodowości żydowskiej mieszkających przy ul. Radomskiej 34. Przebieg zdarzenia można stosunkowo dobrze zrekonstruować na podstawie zeznań samych sprawców. Sprawcy zostali bowiem schwytani i postawieni przed sądem. Byli ludźmi młodymi. Winiarski, Markwart i Krzymiński urodzili się w 1926 roku a Krawczyk rok później. Wszyscy byli uczniami szkół średnich, w okresie okupacji należeli do Armii Krajowej. Po zakończeniu wojny Krzymiński (niebiorący bezpośredniego udziału w zabójstwie) mówił im, że Armia Krajowa tworzy bojówkę do walki z Żydami. Według niego miejscowi Żydzi skupowali zboże celem podniesienia jego ceny, aby tym samym osiągnąć dodatkowe zyski, „nie patrząc na Polaków, którzy muszą te wszystkie ceny płacić”. Utworzona bojówka, poprzez organizowanie…