Rafał Taubenschlag (1881-1958)

6 maja 1881 r. w Przemyślu urodził się Rafał Taubenschlag syn Bernarda Barucha i Cecylii Cyrli z domu Goldhart; historyk prawa, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Ponadto Rafał Taubenschalg w latach 1942–1947 pracował na stanowisku Visiting Research Rrofessor of Ancient Civilisation w Columbia University i był twórcą czasopisma The Journal of Juristic Papyrology. W 1949 r. został laureatem nagrody im. Barczewskiego przyznawanej przez PAU. W 950 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1955 r. podczas Międzynarodowego Zjazdu Papirologów w Wiedniu został wybrany przez aklamację jego honorowym przewodniczącym. Środowisko naukowe uczciło 75 rocznicę urodzin profesora i pięćdziesięciolecie jego pracy naukowej księgą pamiątkową pt. Symbolae Raphaeli Taubenschlag dedicatae. Rafał Taubenschlag zmarł 25 czerwca 1958 r.…

Zginęli ponieważ byli Żydami

2 maja 1946 r. pod Krościenkiem grupa bandytów związanych z Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” dowodzonym przez Józefa Kurasia ps. „Ogień”, otworzyła ogień do żydowskich cywili uciekających za granicę, zabijając kilkunastu z nich. „Stałym elementem rozprowadzanych na Podhalu ulotek „Ognia” było też utożsamianie ludności żydowskiej z komunistycznym reżimem – czytamy w broszurze wydanej przez krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej w 2017 roku pt. Józef Kuraś „Ogień” i Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica” – O ile likwidacja funkcjonariuszy bezpieki czy partii miała swoje uzasadnienie, o tyle nie da się usprawiedliwić aktów przemocy wobec zwykłych, niezaangażowanych w działalność polityczną ludzi. W negocjacjach z UB w 1946 r. Kuraś postulował nawet przeprowadzenie akcji wysiedlenia Żydów z Podhala – podobnie jak odbywało się to w tych latach w odniesieniu do Niemców, Białorusinów i Ukraińców. Dawni…

30.04.1959 r. odbyła się uroczystość przekazania Starej Synagogi.

30 kwietnia 1959 r. odbyła się uroczystość przekazania Starej Synagogi przez Kongregację Wyznania Mojżeszowego w Krakowie (obecnie Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie), Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa. Na jednym ze zdjęć widoczny jest Przewodniczący ówczesnej Kongregacji Maciej Jakubowicz. Po utworzeniu getta w Podgórzu i przesiedleniu doń wszystkich mieszkających w Krakowie Żydów, zarząd nad synagogą przejął niemiecki Urząd Powierniczy. W Synagodze zorganizowano magazyn mundurowy a przedmioty o zastosowaniu liturgicznym zostały rozkradzione. Niestety magazyn nie przetrwał zbyt długo, bowiem w bliżej nieokreślonym roku został zlikwidowany a następnie celowo Synagoga Stara została pozbawiona sklepienia. Po wojnie synagogę prowizorycznie zabezpieczono. Jednak dopiero w 1956 r. podjęto decyzję o jej odbudowie i przeznaczeniu na muzeum. Kluczową postacią, mającą ogromny wpływ na restaurację budynku Synagogi była osoba dr-a Bolesława Drobnera (1883-1969) syna Romana i…

Renata Zisman (1921-1999)

18 kwietnia 1921 r. w Zabłociu urodziła się Renata Zisman z domu Springut; pianistka oraz wieloletnia pedagożka. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie oraz we Wrocławiu. Wojnę spędziła w krakowskim getcie oraz w obozach w Płaszowie, Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück, Neustadt-Glewe gdzie doczekała wyzwolenia. Po wojnie uczyła w Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Witolda Rowickiego w Żywcu w klasie fortepianu oraz dyrygentury, będąc jednocześnie jej dyrektorką. Następnie podjęła pracę, jako nauczycielka gry na fortepianie w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie, gdzie przeszła na emeryturę w 1995 r. Odznaczona min. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oświęcimskim, złotą odznaką „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”. Renata Zisman zmarła 30 lipca 1999 r. w Krakowie. Jest pochowana na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej 55.…

Pogrom Żydów w Krakowie w 1407 r.

27 marca 1407 r., a zatem „we wtorek po świętach Wielkiejnocy – czytamy w kronice Jana Długosza – z błahego, jak to bywa, powodu wybuchł w Krakowie bunt ludu. Gdy kanonik wiślicki mistrz Budek, po wygłoszeniu kazania do ludu w kościele Św. Barbary, miał schodzić z ambony, powiedział, że kartka, którą położono na ambonie, zawiera prośbę i napomnienia, żeby ogłosił ludowi pewne nowe wydarzenia, straszny występek, ale on tę prośbę celowo pominął milczeniem, ponieważ podobne ostrzeżenie wywołało, jak wiadomo, w mieście Pradze wielkie rozruchy. Na nalegania tłumu, który zbyt pożądliwie chciał poznać wiadomość i na jego prośby, by nie ociągał się powiedzieć, o co chodzi, wszedłszy z powrotem na ambonę, lekkomyślniej niż przystało magistrowi i kaznodziei, podaje do publicznej wiadomości niegodziwą prośbę. Ta prośba zaś zawierała wiadomość,…

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów.

Dzisiaj tj. 24 marca obchodzony jest w Polsce Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów – święto ustanowione przez polski parlament w 2018 roku.  Wybór daty nawiązuje do dnia, w którym Niemcy w 1944 r. zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów: Józefa i Wiktorię oraz ich dzieci, wraz z ukrywającymi się u nich Żydami. Na te okoliczność Wojewoda Małopolski Łuksza Kmita oraz Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie dr hab. Filip Musiał złożyli kwiaty pod pomnikiem znajdującym się obok jednego z najstarszych cmentarzy żydowskich w Krakowie (obecnie jest to ogrodzony teren) przy ulicy Szerokiej oraz pod tablicą poświęconą krakowskiej ŻEGOCIE przy ul. Jagiellońskiej 11. Modlitwę odprawił Rabin Gminy Wyznaniowej w Krakowie Boaz Gadka.

Estera Hadasa Broder (1900-1944)

20 marca 1900 r. w Krakowie urodziła się Estera Hadasa Broder córka Efroima Schindlera oraz Małki Lei z domu Gutwürth: nauczycielka, botaniczka. W 1920 r. ukończyła krakowskie Gimnazjum św. Jacka a następnie podjęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończyła w 1926 r. uzyskując stopień doktora filozofii w zakresie botaniki. Zaraz po studiach przeniosła się do Łodzi, gdzie uczyła biologii i geografii. Ponadto praktykowała w Gimnazjum Żeńskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi. W latach 1929–1930 zdała egzaminy naukowe przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Krakowie dla Kandydatów na Nauczycieli Szkół Średnich w zakresie botaniki z zoologią i geografii z geologią – specjalizując się w fizjologii rozwoju. Zaraz na początku wojny została wysiedlona z Łodzi i powróciła do Krakowa. Uczestniczyła w tajnym nauczaniu. W marcu 1941 r.…

Chaim Hirszman

19 marca 1946 r. w Lublinie we własnym mieszkaniu zastrzelony został Chaim Hirszman. Był on jednym z trzech więźniów, którym udało się uciec z obozu zagłady w Bełżcu. Zarówno w dokumentach źródłowych jak i w opracowaniach historycznych mamy do czynienia z różnymi wersjami tego zdarzenia. Podawane są też różne powody jego śmierci. Według M.J. Chodakiewicza zabity był funkcjonariuszem UB i z tego powodu został zastrzelony przez żołnierzy Tajnej Organizacji Wojskowej. Z kolei źródła żydowskie podawały, że był on byłym funkcjonariuszem UB. Wątpliwości i niejasności wyjaśnił dopiero Dariusz Libionka. Zdaniem Autora Hirszman był funkcjonariuszem UB od listopada 1944 do 1 marca 1946 r. Z MBP został zwolniony na własną prośbę. Podczas służby w aparacie bezpieczeństwa był niezbyt sumiennym i gorliwym funkcjonariuszem. Zamordowany został we własnym mieszkaniu w Lublinie…