Kraków, dn. 29.05.2024 r.
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie.
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce.
Plus ratio quam vis!
List otwarty do Jego Magnificencji prof. dr. hab. Jacka Popiela Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Szanowny Panie Rektorze, przyświecająca działalności Uniwersytetu Jagiellońskiego dewiza „Plus ratio quam vis”, stanowi uniwersalne przesłanie mówiące o tym, że rozum znaczy więcej, aniżeli siła. W powszechnym przekonaniu jest to również wezwanie, by rozum nie ustępował sile, a już na pewno, by nie torował jej drogi.
W ostatnich dniach wielkim niepokojem napawają nas wydarzenia, w których ma swój udział społeczność akademicka naszej najstarszej uczelni. W dniu 15 maja br. trafił do Magnificencji list otwarty potępiający Państwo Izrael, który przygotowali studenci i wykładowcy UJ, w tym także profesorowie uczelni. O ile treść listu i akcja zbierania pod nim podpisów miały charakter publiczny, to niestety do tej pory nie poznaliśmy oficjalnego stanowiska Magnificencji w tej sprawie. Tymczasem przesłanie tego listu jest bardzo jednostronne, opisywana rzeczywistość mocno zniekształcona, przedstawiona tendencyjne i wybiórczo, zaś wyraźnie antysemickie przesłanie tego aktu jest dla nas szokujące.
Jakby tego było mało, w tych dniach jesteśmy świadkami okupacji jednego z budynków UJ, odbywającej się pod antyizraelskimi i antyżydowskimi hasłami. Uczestnicy tej akcji podważają prawo Izraela do istnienia, a żyjącego w tym państwie narodu żydowskiego do samostanowienia.
Nikomu nie wzbraniamy prawa do krytyki Izraela, a zwłaszcza prawa do otwartego, a nawet ostrego formułowania zastrzeżeń wobec polityki jego rządu, jeśli ktoś uznaje taką potrzebę. Czym innym jest jednak najsurowsza nawet krytyka, a czym innym negowanie fundamentalnych praw i wartości. Fakty i towarzysząca im retoryka, a także postawy wielu wysoko sytuowanych osób przywołują na myśl najgorsze skojarzenia z zajściami antysemickimi, które miały miejsce w murach uniwersyteckich przed 1939 rokiem, jak też z niesławną propagandą Marca 68’, która też kryła rzeczywiste antysemickie intencje za parawanem haseł rzekomo „antysyjonistycznych”.
Pragniemy w tym miejscu przypomnieć, że społeczność żydowska (występując w roli studentów i wykładowców) wniosła pokaźny wkład w rozwój Polski, Krakowa i Uniwersytetu Jagiellońskiego w ciągu minionych wieków, ale ostatnimi laty mniej się o tym mówi, miejsce dialogu zaś coraz częściej zajmują ubolewania godne zdarzenia i wypowiedzi , jak chociażby wywiad, którego udzielił Kronice TVP Kraków rzecznik prasowy UJ w dniu 28 maja br. W reakcji na żądanie wspomnianych już osób okupujących jeden z budynków UJ, by Uniwersytet potępił Izrael i zerwał wszelką współpracę z tym krajem odpowiedział: „ta współpraca ze stroną izraelską, z uczelniami izraelskimi – ona jest, natomiast jest w takim wymiarze naprawdę niewielkim”. Trudno w tym momencie nie zapytać: jak mamy to rozumieć?
Każda uczelnia ma prawo do autonomicznego i niczym nieskrępowanego zawiązywania współpracy z partnerami krajowymi i zagranicznymi, co odnosi się również do izraelskich uniwersytetów i ośrodków naukowo-badawczych, które – zauważmy – należą do ścisłej światowej czołówki, czym innym są jednak merytoryczne kryteria doboru partnerów i ocena współpracy, a czym innym pokrętne i ewidentnie niezręczne i nieprzemyślane tłumaczenie się z niej pod naciskiem osób okupujących uniwersytecki budynek, które akurat dzisiaj zgłaszają takie postulaty.
Zwracamy się do Pana Rektora o większą wrażliwość i zrozumienie dla relacji polsko-żydowsko-izraelskich oraz – przede wszystkim – twórczy dialog ze wszystkimi stronami, których dotyczą bieżące i wysoce niepokojące wydarzenia. Do tej grupy zalicza się również społeczność żydowska – w tym osoby skupione w reprezentowanych przez nas instytucjach i organizacjach.
