Samuel Tilles (1862-1937)

27 grudnia 1862 r. w Krakowie urodził się Samuel Tilles syn Izaaka i Keila zd. Werner; prezes Krakowskiej Gminy Żydowskiej (1905-1918), radny miasta Krakowa (1905-1933) – pracował w sekcji szkolnej i prawniczej oraz w komisjach: inwestycyjnej, kanałów wodnych spławnych, wodociągowej, dla rozszerzenia granic Krakowa, rekursowej, statutowej, budżetowej, dyscyplinarnej, Lasu Wolskiego, dla zakładów przemysłowych a ponadto zasiadał w sądzie honorowym RM (1920-1924, 1926-1931). Wchodził także do powoływanych przez Radę komisji okolicznościowych: jubileuszowej sześćdziesięcioletnich rządów Franciszka Józefa, obchodów 500 rocznicy bitwy pod Grunwaldem i 600 rocznicy śmierci Kazimierza Wielkiego. Członek wielkiego wydziału Kasy Oszczędności m. Krakowa z ramienia krakowskiej RM sygnatariusz aktu połączenia Krakowa i Podgórza, wchodził również w skład Rady Przybocznej przy Prezydencie Miasta i Tymczasowej Rady Miejskiej (1931-1933) mianowanej przez wojewodę. Długoletni członek zarządu i rady nadzorczej Kasy Oszczędności m. Krakowa.

Samuel Tilles był absolwentem II Gimnazjum św. Jacka w Krakowie (1882) i Wydziału Prawa UJ (doktorat 1887). Adwokat, kancelarię prowadził wspólnie z bratem Abrahamem (1926-1936). Asymilator, długoletni członek Polskiego Stronnictwa Demokratycznego. Sygnatariusz odezwy do Żydów krakowskich, apelującej o podawanie w czasie spisu ludności w 1911 r. języka polskiego jako potocznego i rezygnację z proponowanej przez syjonistów demonstracji w postaci podawania języka żydowskiego. Członek Komitetu Obrony Macierzy Śląskiej, utworzonego celem ratowania szkolnictwa polskiego na Śląsku Cieszyńskim (1911), sygnatariusz odezwy Żydów polskich w sierpniu 1914 r., popierającej polskie dążenia niepodległościowe oraz oświadczenia z lipca 1915 r. stwierdzającego, że wyzwolenie ziem polskich spod panowania rosyjskiego jest jedyną drogą do sprawiedliwego i pomyślnego rozwiązania kwestii żydowskiej w Polsce, gdyż „kwestia żydowska w Polsce jest częścią kwestii polskiej”, członek ogólnogalicyjskiego Towarzystwa Opieki Legionowej, mającego roztoczyć opiekę nad b. legionistami ich rodzinami oraz wdowami i sierotami po legionistach, współzałożyciel Unii Narodowo-Państwowej (1922). Jak szeroka była działalność Tillesa warto wiedzieć ponadto, iż był współzałożycielem Stowarzyszenia „Solidarność”, wiceprezydentem Związku Żydowskich Stowarzyszeń Humanitarnych „B’nei B’rith” w RP, członkiem komisji dyscyplinarnej Krakowskie Izby Adwokackiej, przewodniczącym komitetu pomocy Żydom w Rosji (1905), wiceprezesem sekcji krakowskiej Centralnego Komitetu Krajowego Opieki nad Żydowskimi Sierotami; członkiem rady zawiadowczej Krakowskiej Spółki Tramwajowej oraz współzałożycielem i członkiem Komitetu Obywatelskiego dla Niesienia Pomocy Akademikom Żydowskim Małopolski Zachodniej i Śląska. Od 1898 r. był radnym Gminy Żydowskiej z ramienia asymilatorów, a od śmierci prezydenta Leona Horowitza długoletnim prezesem Krakowskiej Gminy Żydowskiej (1905 –1918). To właśnie z jego inicjatywy wybudowano gmach gminy przy ul. Skawińskiej 2 i wydano dzieło „Historia żydów w Krakowie”, autorstwa Majera Bałabana.

W Gazecie Gminej (Nr 4, 15 lipca 1937) zamieszczono takiej treści nekrolog:

„Dnia 9 czerwca b. r. zmarł po krótkiej chorobie w 75 r. życia b. prezydent krakowskiej Gminy Żydowskiej Dr. Samuel Tilles. Urodzony w Krakowie, otworzył tu po ukończeniu studiów prawniczych biuro adwokackie, które do końca życia prowadził. Wybrany w r. 1898 członkiem Rady Wyznaniowej, zajmował się gorliwie sprawami Gminy, poczym w r. 1905 wybrany prezesem Gminy, godność tę piastował do listopada 1918 r. Przez cały czas pracował z poświęceniem dla dobra Gminy, stara ją c się o jej rozwój. Jego inicjatywie w szczególności ma Gmina do zawdzięczenia wybudowanie gmachu gminnego, wydanie dzieła „Historia żydów w Krakowie”, opracowanego przez prof. Dra Majera Bałabana, dzieła, które chlubnie świadczy o żydach krakowskich, o ich pracy społecznej i znaczeniu w dziejach Krakowa. Kiedy w listopadzie 1918 r. opuścił stanowisko prezydenta Gminy, mógł stwierdzić, że z poświęceniem oddał się sprawom tej Gminy jak wierny syn tej ukochanej Jego Gminy rodzinnej. Jako radca miejski cieszył się uznaniem współobywateli i sympatią kolegów z Rady, którzy cenili Go dla Jego zalet obywatelskich. W dniu zgonu zwołane zostało posiedzenie Zarządu Gminy Wyznaniowej, na którym prezes Gminy Dr. Rafał Landau poświęcił serdeczne wspomnienie pośmiertne Zmarłemu, poczym Zarząd uchwalił przeznaczyć dla Zmarłego grób honorowy, wziąć in corpore udział w pogrzebie i złożyć kondolencję Rodzinie. Na cmentarzu po odprawieniu modłów i pięknym przemówieniu rabina Dra Schmelkesa, pożegnał Zmarłego imieniem Gminy żydowskiej prezes Gminy Dr. R. Landau, który przedstawił Jego działalność dla dobra żyd. Gminy krakowskiej. Imieniem Rady adwokackiej przemówił dziekan Rady adw. Dr. Gabrjelski, podnosząc chlubną działalność Zmarłego, jako długoletniego adwokata.”Zdjęcie pochodziz zasobi Archiwum Narodowego w Krakowie.

Czytaj więcej: Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Krakowskich Żydów

Samuel Tilles zmarł 9 czerwca 1937 r. w Krakowie i jest pochowany na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej 55.

Zdjęcie: pochodzi z Archiwum Narodowego w Krakowie (Fot. B. Henner, Kraków)