Żydzi na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Zatem zaczynamy rok akademicki. Warto wspomnieć, jak kształtowały się losy Żydów na najstarszej polskiej uczelni jaką jest Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.

Pierwsi studenci Żydzi na Akademii Krakowskiej pojawili się dopiero w XVIII wieku, jednakże do metryki uniwersyteckiej wpisali się jako chrześcijanie. Byli to: Antoni Majowski (1721), Stefan Słomnicki (1724), Franciszek Samuel Przystawski (1725) i Wojciech Wibarski (1751). W czasach nowożytnych Żydzi długo nie mogli być profesorami. Przykładem takiego ich traktowania może być Józef Oettinger, któremu po uzyskaniu stopnia doktora medycyny oraz doktora chirurgii (1850) Wydział Lekarski UJ przyznał tytuł docenta (1863), którego jednak nie zatwierdziło austriackie Ministerstwo Wyznań i Oświaty w Wiedniu. Stanowisko docenta prywatnego otrzymał dopiero w 1868 roku, natomiast tytuł bezpłatnego profesora nadzwyczajnego w 1873 roku. Nigdy jednak nie mianowano go na stanowisko profesora rzeczywistego. W XX wieku natomiast nie było początkowo zjawiska antysemityzmu, czego dowodem jest to, że pierwszą przewodniczącą Stowarzyszenia Studentek „Jedność” została Żydówka Olga Rubinówna, natomiast pierwszy doktorat kobieta pochodzenia żydowskiego uzyskała z medycyny w 1907 roku. Niechętnie, jednakże profesorowie w tym czasie widzieli w swoim gronie Żydów i starali się im utrudniać karierę uniwersytecką czego dowodzą problemy przy uzyskaniu habilitacji przez Rafała Taubenschlaga (w tym przypadku wydatnie pomógł Stanisław Wróblewski) czy Ludwika Gumplowicza (wyemigrował do Grazu). Niestety z biegiem lat fala antysemityzmu na UJ zaczęła narastać, do czego oprócz względów ideologicznych przyczyniła się rosnąca liczba studentów pochodzenia żydowskiego. Do roku akademickiego 1917/1918 Żydzi stanowili połowę studentów na Wydziale Lekarskim, a Żydówki nawet 56,1%. Później jednak, zwłaszcza w połowie lat 20. XX wieku Żydzi na UJ byli przedmiotem antysemickich ataków oraz presji wywieranej przez środowiska nacjonalistyczne i narodowe, mającej na celu wyrugowanie Żydów z krakowskiej Alma Mater. W rezultacie w roku akademickim 1937/1938 na Wydziale Lekarskim było już tylko 11,5% Żydów, a w całym Uniwersytecie Jagiellońskim zaledwie 12,9%. Skutkiem wprowadzenia numerus nullus poprzez uchwałę Rady Wydziału w 1938 roku żaden Żyd nie został przyjęty na studia medyczne UJ. Podobną uchwałę przyjęła też Rada Wydziału Lekarskiego 28 kwietnia 1939 roku w odniesieniu do roku akademickiego 1939/1940. Ponadto od 1938 roku członkami Bratniej Pomocy studentów UJ mogli być tylko Polacy-chrześcijanie. Przepisy o charakterze antysemickim zostały uchylone przez Senat UJ w 1945 roku.

Na podstawie: Janusz Sondel, Słownik historii i Tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012

Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ulicy Gołębiej w Krakowie. Fot. PAP/Ł. Gągulski