Józef Bogusz (1904-1993)

11 września 1904 roku w Tarnopolu urodził się Józef Bogusz (wł. Birkenfeld) syn Karola i Gustawy z domu Goldberg: chirurg tarczycy, żołądka, jelit i dróg żółciowych. Wieloletni pracownik Akademii Medycznej w Krakowie, prezes Towarzystwa Chirurgów Polskich oraz Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego. Członek Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka oraz wielu zagranicznych towarzystw naukowych. Autor przeszło 200 prac naukowych. Współzałożyciel i redaktor „Zeszytów Oświęcimskich”.

Józef Bogusz w latach 1914-1919 uczył się w Polskim Gimnazjum w Wiedniu. Ostatnie trzy klasy spędził jednak już w III Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. Maturę zdał w 1922 roku, natomiast studia medyczne na Wydziale Lekarskim UJ ukończył w 1928 roku. Praktykował w Klinice Chirurgicznej Wydziału Lekarskiego UJ. W lipcu 1933 roku został mianowany starszym asystentem w I Klinice Chirurgii UJ. Tuż przed wybuchem wojny trafia do wojska, jako porucznik lekarz, po klęsce kampanii wrześniowej trafia do Lwowa, gdzie podjął pracę w Szpitalu Wojennym. Po napaści Niemiec na ZSRR uciekł do Warszawy, gdzie mieszkał do upadku Powstania Warszawskiego, biorąc w nim czynny udział (prowadził jeden ze szpitali powstańczych). Posługuje się wtedy tzw. aryjskimi papierami. Podczas wojny stracił wszystkich najbliższych! Po wyzwoleniu wrócił do Krakowa i związał się z tzw. białą chirurgią w Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej, zostając kolejno starszym asystentem oraz kierownikiem I Katedry i Kliniki Chirurgii. W 1948 roku uzyskał habilitację, natomiast już w 1953 roku został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego, niestety z przyczyn politycznych nigdy nie otrzymał nominacji na stopień profesora zwyczajnego. Był wielkim humanistą, dwukrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Jak pisze Witold Stankowski:

Zdanie wypowiadane przez Profesora weszło do systemu wartości ludzi związanych przysięgą Hipokratesa: „Nie zajmowałem się medycyną i nie leczyłem ludzi chorych po to, aby żyć, ale żyłem po to, aby zajmować się medycyną i aby leczyć ludzi”

Za wkład w budowę relacji polsko-niemieckich otrzymał w 1988 roku Wielki Krzyż Orderu Zasług Republiki Federalnej Niemiec. Ponadto otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski a za udział w Powstaniu Warszawskim otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy.

Józef Bogusz zmarł 21 marca 1993 roku i jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Zdjęcie pochodzi z zasobu krakowskiego oddziału IPN.