Henryk Halkowski (1951-2009)

27 grudnia 1951 roku w Krakowie urodził się Henryk Halkowski syn Salomona; publicysta specjalizujący się w historii krakowskiego Kazimierza. Wieloletni członek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.Henryk Halkowski ukończył architekturę na Politechnice Krakowskiej oraz filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wiele podróżował po świecie (mieszkał nawet przez jakiś czas w kibucu). Po Henryku Halkowskim pozostała ogromna spuścizna intelektualna. Warto wspomnieć najważniejsze jego prace : Legendy z Żydowskiego Miasta na Kazimierzu pod Krakowem, Opowieści rabina Nachmana z Bracławia, Potęga obyczaju, Żydowskie życie, Żydzi w Krakowie. 700 lat historii, Żydowski Kraków. Legendy i ludzie. Ponadto publikował w min. Słowie Żydowskim, Midraszu, Znaku, Więzi, Tygodniku Powszechnym oraz w wielu innych periodykach.Czytaj więcej na temat życia Henryka HalkowskiegoHenryk Halkowski zmarł 5 stycznia 2009 roku w Krakowie. Został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy…

Samuel Tilles (1862-1937)

27 grudnia 1862 roku w Krakowie urodził się Samuel Tilles syn Izaaka i Keila zd. Werner; prezes Krakowskiej Gminy Żydowskiej (1905-1918), radny miasta Krakowa (1905-1933) – pracował w sekcji szkolnej i prawniczej oraz w komisjach: inwestycyjnej, kanałów wodnych spławnych, wodociągowej, dla rozszerzenia granic Krakowa, rekursowej, statutowej, budżetowej, dyscyplinarnej, Lasu Wolskiego, dla zakładów przemysłowych a ponadto zasiadał w sądzie honorowym RM (1920-1924, 1926-1931). Wchodził także do powoływanych przez Radę komisji okolicznościowych: jubileuszowej sześćdziesięcioletnich rządów Franciszka Józefa, obchodów 500 rocznicy bitwy pod Grunwaldem i 600 rocznicy śmierci Kazimierza Wielkiego. Członek wielkiego wydziału Kasy Oszczędności m. Krakowa z ramienia krakowskiej RM sygnatariusz aktu połączenia Krakowa i Podgórza, wchodził również w skład Rady Przybocznej przy Prezydencie Miasta i Tymczasowej Rady Miejskiej (1931-1933) mianowanej przez wojewodę. Długoletni członek zarządu i rady nadzorczej Kasy…

Janina Ruth Buczyńska (1926-2012)

22 grudnia 1926 roku w Podwołczyskach koło Tarnopola urodziła się Janina Ruth Buczyńska; adwokatka, działaczka społeczna blisko związana z krakowskim środowiskiem artystycznym i naukowym. Wojnę przeżyła strasznie, jak niemal wszyscy Żydzi, którzy przetrwali Zagładę. Po wojnie los przygnał ją szczęśliwie dla krakowian do Krakowa. Ruth Buczyńska ukończyła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez całe życie była blisko związana z Piwnicą pod Baranami. Publikowała teksty na łamach krakowskiego „Przekroju”. Służyła pomocą prawną działaczom opozycji. Mocno wspierała i utrzymywała bliskie kontakty z Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie. Cechowała Ją bowiem wybitna życzliwość wobec napotkanych ludzi. – pisał we wspomnieniu poświęconym pamięci Ruth Buczyńskiej Stanisław J. Jaźwiec – Dla każdego miała dobre słowo i obdzielała tą życzliwością całe swe otoczenie. W napotkanych ludziach chciała dostrzegać same ich zalety. Spotykała…

Zamach na kawiarnię „Cyganeria”

22 grudnia 1942 roku w godzinach porannych Żydowska Organizacja Bojowa oraz Gwardia Ludowa przyozdobiły polskimi flagami most Dębnicki, również w ramach tej samej akcji na miejscu przysięgi Tadeusza Kościuszki złożono wieniec z napisem „Na coś przysięgał, my wykonamy”. Wtedy też bojownicy próbowali dokonać nieudanych zamachów na kawiarnie Bisantz (róg Dunajewskiego i Karmelickiej) oraz kino Scala (obecnie teatr Bagatela). Jednak pełnym sukcesem zakończył się zamach na kawiarnię „Cyganeria” znajdującą się przy ulicy Szpitalnej 38 w Krakowie, w której w okresie okupacji mogli przebywać wyłącznie Niemcy. Zgodnie z większością opracowań należy wspomnieć, iż w wyniku ataku zginęło 11 Niemców a 13 zostało rannych. Jednak źródła z epoki wskazują, iż śmierć mogło ponieść 2 Niemców, których ciała następnie przewieziono do Zakładu Medycyny Sądowej w Krakowie. Jest to temat, który wymaga…

Sprawa Lejzora Mojżeszowicza

21 grudnia 1775 roku król Stanisław August dekretem umorzył proces niesłusznie posądzonego o kradzież rytualną Lejzora Mojżeszowicza, wcześniej zwyczajowo męczonego na torturach.  W tymże roku okradziony został kościół w Przecławicach, a tamtejszy proboszcz z zazdrością patrzył na pomnażający się majątek Żyda Lejzora Mojżeszowicza, który dzierżawił tamtejszy browar wielkorządowy. Nie mogąc znieść zaistniałej sytuacji, posądził go o tę kradzież, wskazując jednocześnie, iż podłożem jej były tzw. cele rytualne. Początkowo nikt nie brał na poważnie tych oskarżeń, jednak, gdy ksiądz nie ustępował, sąd grodzki przekazał ławie krakowskiej sprawę dla „kryminalnego wybadania”, które polegało na torturowaniu podejrzanego. Jednak ten pomimo potwornych tortur nie przyznał się do niczego, a zatem „ława odesłała połamanego i chorego do Grodu, a ten uwolnił go dla barku dowodów”. Stanisław August wspomnianym powyżej dekretem umorzył proces,…

Rabin Szymon Schreiber (1820-1883)

19 grudnia 1820 roku w Pressburgu (obecnie Bratysława) urodził się rabin Gminy Żydowskiej miasta Krakowa, Szymon Schreiber. Swój urząd piastował w latach 1861–1883. Był jednym z pierwszych ortodoksyjnych rabinów, którzy udzielali się w życiu politycznym, współorganizując ortodoksyjne stronnictwo polityczne Machzikej ha-Dat. Jako przedstawiciel tego ugrupowania uzyskał mandat poselski do wiedeńskiej Rady Państwa i wszedł w skład Koła Polskiego. Pomimo tego był przeciwnikiem postępującej polonizacji inteligencji żydowskiej, która tłumnie w tamtym okresie wstępowała na Uniwersytet. W zamian chciał stworzyć w Krakowie jesziwę (uczelnię talmudyczną), która skierowałaby młodzież w stronę religii. Przeciwstawiał się budowie synagogi reformowanej Tempel.Zmarł 26 marca 1883 roku w Krakowie.

Rabin Baruch Steinberg (1897-1940)

17 grudnia 1897 roku w Przemyślanach urodził się Baruch Steinberg syn Szmaji i Hendli z domu Wechsler. Ostatni rabin przedwojennego Wojska Polskiego (1933-1940), piłsudczyk. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za wojnę 1918-1920, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości oraz Medalem za Długoletnią Służbę. W listopadzie 2007 roku, w ramach pośmiertnych awansów dla pomordowanych wiosną 1940 roku – został awansowany na stopień podpułkownika. Absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Warto wspomnieć jeszcze, że znał bardzo dobrze język polski, (co w tamtych czasach nie było takie oczywiste wśród Żydów) ale też hebrajski, żydowski, rosyjski oraz w piśmie arabski. Został najprawdopodobniej zamordowany przez sowietów w Katyniu. Po wybuchu I wojny światowej wraz z rodziną wyjechał do Wiednia, gdzie zdał egzamin z zakresu szkoły powszechnej, tam też otrzymał poświadczenie o pełnym oddaniu…

Rabin Józef Kornitzer (1880-1933)

12 grudnia 1880 roku w Krakowie urodził się ostatni przedwojenny rabin Gminy Żydowskiej miasta Krakowa, Józef Kornitzer. Swój urząd piastował w latach 1925–1933. Ukończył jesziwę w Pressburgu (obecnie Bratysława), następnie pracował jako rabin w Wielkim Sewluszu w Czechosłowacji. W 1927 roku gościł w Starej Synagodze Prezydenta Polski Ignacego Mościckiego. Jego dziadkiem był Szymon Schreiber – słynny rabin Krakowa w latach 1861–1883; natomiast synem, zamordowany w Auschwitz, pełniący funkcję dajana rabin Samuel Kornitzer.Józef Kornitzer zmarł 28 kwietnia 1933 roku w Krakowie.Jest pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ulicy Miodowej. Tak wspominała go Gazeta Gminna (Nr 3 z 1 czerwca 1937) parę lat po jego śmierci:  „W tych dniach minęły cztery lata od chwili, gdy miasto nasze wstrząśnięte zostało wieścią o zgonie powszechnie znanego i miłowanego Rabina krakowskiego,…

Gloria Artis dla Marka Sawickiego

Dzisiaj, tj. 8 grudnia 2021 roku o godzinie 12.00 na nowym cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej 55, miało miejsce odebranie prac mających na celu rewaloryzację części nagrobków cywilnych oraz mogił żołnierzy żydowskich poległych w walce o odzyskanie niepodległości Polski (1914-1918) oraz wojnie w polsko-bolszewickiej (1919-1921). Należy podkreślić, że wszystkie prace zostały sfinansowane z funduszów Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa oraz Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Następnie w restauracji Klezmer Hois mieszczącej się przy ul. Szerokiej, odbyła się bardzo miła uroczystość wręczenia przez Dyrektor Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Panią Joannę Florkiewicz – Kamieniarczyk, nadanego decyzją Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, Srebrnego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Panu Markowi Sawickiemu. Pan Marek Sawicki – jak powiedziała…