20/02/1877 - 26/12/1942
Bałaban Majer

20 lutego 1877 roku we Lwowie urodził się Majer Bałaban: historyk, badacz dziejów Żydów na ziemiach polskich. Autor monumentalnej pracy dla historii oraz tożsamości krakowskich Żydów, pisanej przez niemal 25 lat, dwutomowej Historii Żydów w Krakowie i na Kazimierzu 1304-1655, która ukazała się w 1936 roku. Jej reprint został wydany w roku 2013 przez krakowskie wydawnictwo Austeria.

Otrzymał gruntowne wykształcenie, które rozpoczął w lwowskim chederze. Następnie w 1890 roku ukończył C. K. IV Gimnazjum we Lwowie. W latach 1895–1904 studiował historię, filozofię oraz prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Doktorat obronił w 1904 roku. Sympatyzował z syjonistami. Bałaban był twórcą szkoły historii Żydów w Polsce. Rozwinął nowoczesny, współcześnie znany nam warsztat historyka, bazując na bogatej bazie źródłowej, korzystał z nowoczesnych metod badawczych. Publikował po polsku, niemiecku, jidysz oraz rosyjsku. Jego dorobkiem są głównie monografie poświęcone lokalnym społecznościom żydowskim. Fascynowała go historia ruchów mistyczno-mesjanistycznych, które szczegółowo opisał. Oprócz wspomnianej wyżej Historii Żydów w Krakowie i na Kazimierzu 1304-1655, do najważniejszych prac Bałabana należy zaliczyć: Żydzi lwowscy na przełomie XVI i XVII wieku. (1906), Dzieje Żydów w Galicyji i w Rzeczypospolitej Krakowskiej 1772-1868 (1916), Die Judenstadt von Lublin. (1919), Z historii Żydów w Polsce. Szkice i studja. (1920), Historia i literatura żydowska, ze szczególnym uwzględnieniem historii Żydów w Polsce. (1925), Zabytki historyczne Żydów w Polsce. (1929), Żydzi w Polsce. (1930), Żydzi w powstaniu 1863 r. (1938). Po I wojnieświatowej zamieszkał w Częstochowie, pełniąc funkcję dyrektora tamtejszej Szkoły Żydowskiej, jednak już w 1920 roku przeprowadził się do Warszawy, gdzie do 1930 roku, był dyrektorem Seminarium Rabinicznego „Tachkemoni”. Wykładał ponadto historie i kulturę Żydów na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1935 roku uzyskał tytuł profesora. Starał się o utworzenie Instytutu Nauk Judaistycznych, w którym następnie pracował do wybuchu wojny.

W 1940 roku został przesiedlony do getta warszawskiego, gdzie kierował Wydziałem Archiwalnym Judenratu. W 1941 roku został głównym rabinem synagogi Nożyków. Zmarł 26 grudnia 1942 roku w nieustalonych okolicznościach. Według jednej z wersji popełnił samobójstwo. Jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie Czytaj więcej: Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., Kraków 2006